امرالله صالح، معاون پیشین رئیس‌جمهوری افغانستان در واکنش به تنش‌های اخیر در گذرگاه تورخم ادعا کرد که ریشه‌های این اختلاف‌ها، فروپاشی «قراردادهای پنهانی» میان پاکستان و طالبان است.
او گفت که دستگاه ارتش پاکستان در راولپندی و شوراهای مرتبط با طالبان در شهرهای کویته، میرامشاه و پشاور پیش از سقوط کابل در اگست ۲۰۲۱ قراردادهایی منعقد کرده‌اند که به گفته‌ی او، نشر آن‌ها می‌توانند ریشه‌های اصلی اختلافات کنونی میان پاکستان و طالبان را روشن سازند.
صالح مدعی شد که این توافق‌ها پشت پرده شکل گرفته و جزئیات آن هنوز برای مردم افغانستان «مبهم و ناروشن» باقی مانده است. او از دولت پاکستان خواست که محتویات این قراردادها را منتشر کند.
به باور صالح، درگیری‌های اخیر در تورخم نه منازعات مردمی بلکه نتیجه‌ی بده‌و‌بستان‌هایی دانست که در این قراردادها پیش‌بینی شده بود، اما اکنون به دلیل تغییر شرایط یا عدم پایبندی طرفین، به فروپاشی انجامیده است.
صالح با صراحت، سازمان اطلاعات ارتش پاکستان (آی‌اس‌آی) و طالبان را «گناهکاران اولیه» معرفی کرده و تاکید کرد که مردم افغانستان هیچ نقشی در این «گناهان اولیه» ندارند. او نوشت: «مردم نه شریک در گناهان اولیه‌اند و نه حامی گناهکاران اولیه.»
اظهارات صالح به تاریخچه پیچیده‌ی روابط پاکستان و طالبان اشاره دارد. پیش از سقوط کابل در اگست ۲۰۲۱، گزارش‌های متعددی از حضور شوراهای طالبان، از جمله «شورای کویته»، در شهرهای مرزی پاکستان منتشر شده بود. بسیاری از تحلیل‌گران و مقامات غربی و افغانستان، پاکستان را به حمایت از طالبان طی دو دهه جنگ در افغانستان متهم کرده‌اند؛ اتهامی که اسلام‌آباد همواره رد کرده است. با این حال، پس از به قدرت رسیدن دوباره طالبان، روابط این گروه با پاکستان به دلیل افزایش فعالیت گروه‌های شبه‌نظامی مانند تحریک طالبان پاکستان (تی‌تی‌پی) و اختلافات مرزی، رو به وخامت گذاشته است.
این اظهارات در شرایطی مطرح می‌شود که گذرگاه تورخم، یکی از مهم‌ترین مسیرهای بازرگانی میان دو کشور، 11 روز است که بر روی بازرگانی و تردد مسافران بسته شده‌است و از بامداد دوشنبه به این‌سو درگیری میان طالبان و نیروهای پاکستانی در این نقطه شدت گرفته‌است.
