افغانستانِ طالبان؛ آیا فساد در افغانستان با آمدن طالبان کم‌تر شده‌است

سازمان شفافیت بین‌المللی با نشر گزارش سالانه‌ی خویش، میزان فساد در کشورهای مختلف جهان را سنجیده‌است. براساس این گزارش، افغانستان در سالِ ۲۰۲۳ با سقوطی دوازده رده‌ای در این رده‌بندی روبه‌رو بوده‌است. افغانستان در سالِ ۲۰۲۲ در رده‌ی ۱۵۰ این فهرست قرار داشت و در سال گذشته‌ی میلادی به رده‌ی ۱۶۲ سقوط کرده‌است. این درحالی‌ست که مبارزه با فساد یکی از اصلی‌ترین ادعاهای طالبان از زمان رسیدن آنان به‌قدرت بوده‌است؛ براساس گفته‌های رژیم طالبان دو دست‌آورد اصلی این گروه تامین امنیت و مبارزه با فساد بوده‌است که از یک‌سو حملات پی‌همِ گروه‌هایی مثل داعش نشان می‌دهد که امنیت در افغانستان هم‌چنان شکننده‌است و از سویی دگر گزارش‌هایی هم‌چون گزارش دیدبان شفافیت، از گسترش فساد در افغانستانِ تحت اداره‌ی طالبان خبر می‌دهند.

البته نتایج این گزارش قاعدتاً‌ نباید بسیار تعجب‌برانگیز و خلافِ توقع باشند؛ زیرا چنانچه همه‌ی مردم می‌دانستند، رژیم طالبان تا زمانی بر طبل مبارزه با فساد کوبید که عناصر و گروه‌های برسازنده‌ی این رژیم، هم‌چون اسلافِ خویش در رژیم جمهوری، راه‌ورسم فساد را بلد شدند و از گروه جنگ‌جوی افراط‌گرای دینی‌ای که بیش‌تر نیروی آن از حواشی و روستاهای کشور تامین می‌شد، به حاکمان شهری و طبقه‌ی حاکم بوروژوا تبدیل شدند.

طالبان در این دوسالی که از به‌قدرت رسیدن آنان می‌گذرد، از آن گروهِ حاشیه‌ای روستایی‌ای که می‌خواست برای «تقوا» و «جهاد» و برعلیه «اشغال کفار» بجنگد، تبدیل شد به گروهی‌که «تجارت» می‌کند و بازرگانی می‌داند. آنان دگر خودروهای مُدلِ سال سوار می‌شوند و گوشی‌های گران‌قیمت می‌خرند، و همین تغییر باعثِ گرایش طبیعی این گروه به انواع و اقسام فسادهای اداری، اخلاقی و جز آن می‌گردد. به‌گونه‌ی مثال آن نوارِ معروف مربوط به انحرافِ اخلاقی یکی از مقامات طالبان، موید همین واقعیت بود. بدون تردید که رسیدن به‌قدرت و دست‌یابی به‌منابع قدرت، ریشه‌های «انگیزه‌» و تحرک طالبان را دچار بحران کرده‌است، آنان دگر کسانی نیستند که برای خدا و به‌خاطر دین گرسنگی را تحمل می‌کنند، بلکه کسانی‌اند که غذاهای چرب می‌خورند و با وفور نعمت دچار شده‌اند، این بلایی‌ست که ایدئولوژی طالبان دیر یا زود برای بقای خویش مجبور است چاره‌ای برای آن بیندیشد.