کاوشگر پرسویرنس (Perseverance) ناسا برای نخستینبار نشانههایی از فعالیت الکتریکی در جو نازک مریخ ثبت کرده است؛ پدیدهای که شبیه «صاعقههای کوچک» است و عمدتاً همراه با گردبادهای گردوغباری موسوم به «دستدِویل» رخ میدهد.
این تخلیهها با ابزار بسیار حساس SuperCam و از طریق ثبت صدا و دادههای الکترومغناطیسی، در دهانۀ Jezero در نیمکرۀ شمالی مریخ شناسایی شدهاند؛ جایی که پرسویرنس از سال ۲۰۲۱ به اکتشاف مشغول است. پژوهشگران میگویند این نخستین مستندسازی علمی از پدیدههای الکتریکی در جو مریخ است.
باپتیست شید، دانشمند سیارهای و نویسندۀ اصلی این پژوهش، میگوید این کشف میتواند پیامدهای مهمی برای درک «شیمی جو، اقلیم، امکان زیستپذیری و حتی مأموریتهای رباتیک و انسانی آینده» داشته باشد. او هشدار داده که چنین تخلیههایی ممکن است برای تجهیزات الکترونیکی فضاپیماها و حتی فضانوردان خطرآفرین باشد.
در تحلیل ۲۸ ساعت فایل صوتی که طی دو سال مریخی (معادل چهار سال زمینی) ضبط شده، ۵۵ مورد تخلیه الکتریکی شناسایی شده است؛ اغلب آنها هنگام عبور دستدِویلها یا جبهههای طوفان گردوغبار رخ دادهاند.
دانشمندان تأکید میکنند که این تخلیهها «رعدوبرق واقعی» نیستند و طول جرقهها تنها چند میلیمتر است، اما صدایی شبیه ترقزدن یا شلاقزدن تولید میکنند. این پدیده به دلیل اصطکاک میان ذرات ریز گردوغبار و تجمع الکترونها در جریانهای گردبادی رخ میدهد—فرآیندی موسوم به triboelectricity که مشابه جرقهای است که هنگام راهرفتن روی فرش و نزدیککردن دست به دستگیره در ایجاد میشود.
تا پیش از این، تنها زمین، مشتری و زحل بهعنوان سیارات دارای فعالیت الکتریکی در جو شناخته میشدند. اکنون مریخ نیز به این فهرست افزوده شده است. پژوهشگران احتمال میدهند که چنین تخلیههایی در سیارات دیگری چون زهره، اورانوس و حتی قمر تیتان نیز وجود داشته باشد.
SuperCam که در سال ۲۰۲۱ نخستین صداهای مریخ را ضبط کرده بود، تاکنون بیش از ۳۰ ساعت فایل صوتی از پدیدههایی چون باد، پرواز بالگرد Ingenuity و اکنون جرقههای الکتریکی ثبت کرده است. این دادهها اکنون در حال گشودن دریچهای تازه به شناخت جو مریخ و پویاییهای پنهان آن هستند.





