رئیسجمهور ولودیمیر زلنسکی روز جمعه هشدار داد که اوکراین با خطر از دست دادن کرامت و آزادی خود ـ یا حمایت واشنگتن ـ روبهرو است؛ آنهم بهدلیل طرح صلحی که دولت ایالات متحده پیشنهاد داده و برخی خواستههای اصلی مسکو را تأیید میکند. دونالد ترامپ گفته است کییف باید این طرح را ظرف یک هفته بپذیرد.
ترامپ در گفتوگو با فاکسنیوز رادیو تأیید کرد که پنجشنبه موعد مناسبی برای پذیرش طرح بوده است؛ موضوعی که دو منبع نیز به رویترز گفته بودند. او بعداً به خبرنگاران گفت با توجه به نزدیکشدن زمستان و نیاز به پایان جنگ، «زمان کم است» و زلنسکی در نهایت باید با طرح موافقت کند.
ترامپ گفت: «او باید از آن خوشش بیاید، و اگر خوشش نیاید، خب، فکر میکنم باید به جنگیدن ادامه بدهند.» او افزود: «در نقطهای باید چیزی را بپذیرد که تاکنون نپذیرفته است.» ترامپ همچنین با یادآوری دیدار پرتنش خود با زلنسکی در ماه فوریه گفت: «در همان دفتر بیضی به او گفتم: ‘برگ برندهای در دست نداری’.»
طرح ۲۸مادهای واشنگتن خواستار واگذاری بخشی از قلمرو توسط اوکراین، پذیرش محدودیتهای نظامی و صرفنظرکردن از پیوستن به ناتو است. این طرح همچنین مواردی را شامل میشود که ممکن است برای مسکو قابلقبول نباشد، از جمله عقبنشینی نیروهای روسیه از برخی مناطق تحت کنترلشان.
در همین حال، معاون رئیسجمهور آمریکا، جِیدی ونس، گفت که پایان جنگ باید به گونهای باشد که «حاکمیت اوکراین حفظ شود» اما این تصور که ارسال پول یا سلاح بیشتر به کییف میتواند به پیروزی منجر شود «نوعی خیالپردازی» است.
ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه، گفت که طرح آمریکا میتواند مبنایی برای یک توافق نهایی باشد، اما مدعی شد که کییف و متحدان اروپاییاش «واقعیت پیشرویهای نظامی روسیه» را درک نمیکنند.
زلنسکی، که قبلاً این طرح را «تسلیمشدن» خوانده بود، در سخنرانی روز جمعه خطاب به مردم اوکراین گفت هرگز کشورش را «نخواهد فروخت». او تأکید کرد: «اکنون اوکراین میتواند با انتخابی بسیار دشوار روبهرو شود: یا از دستدادن کرامت یا خطر از دستدادن یک شریک اصلی.» او افزود: «من شبانهروز تلاش خواهم کرد تا دستکم دو نکته از این طرح نادیده گرفته نشود: کرامت و آزادی مردم اوکراین.»
کرلیل دیمیتریف، نماینده سرمایهگذاری پوتین، گفت این طرح برای جلوگیری از تلفات و از دست رفتن سرزمینهای بیشتر توسط اوکراین طراحی شده است. منابع رویترز گفتهاند این طرح نتیجه تماسهای غیررسمی میان دیمیتریف و استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ، بوده است.
دو منبع گفتهاند واشنگتن تهدید کرده اگر کییف طرح را نپذیرد، تبادل اطلاعات و ارسال سلاح را متوقف میکند. با این حال، یک مقام ارشد آمریکایی این ادعا را رد کرده و گفته است «درست نیست که آمریکا تهدید به قطع اطلاعات کرده باشد.»
زلنسکی که روز جمعه با رهبران بریتانیا، آلمان، فرانسه و نیز با ونس صحبت کرده بود، در اظهارات عمومی کوشید از رد مستقیم طرح خودداری کند. او گفت: «ما از تلاشهای ایالات متحده، رئیسجمهور ترامپ و تیم او برای پایاندادن به این جنگ قدردانی میکنیم. این باید طرحی باشد که صلحی واقعی و آبرومندانه را تضمین کند.»
تحلیلگران هشدار دادهاند که پذیرش یک توافق ضعیف میتواند جامعه اوکراین را پس از نزدیک به چهار سال جنگ فرسایشی بیثبات کند. تیم اَش، پژوهشگر اندیشکده چتم هاوس، گفت: «روسیه تقریباً همه چیز را میگیرد و اوکراین تقریباً هیچ. اگر زلنسکی آن را بپذیرد، انتظار بیثباتی سیاسی، اجتماعی و اقتصادی گسترده را داشته باشید.»
این طرح یکی از محورهای اصلی گفتوگوهای حاشیهای در اجلاس گروه ۲۰ در ژوهانسبورگ خواهد بود؛ اجلاسی که رهبران اروپایی در آن شرکت میکنند، اما ترامپ آن را تحریم کرده است.
سه منبع گفتهاند اوکراین همراه با بریتانیا، فرانسه و آلمان روی طرح متقابل کار میکند. اتحادیه اروپا اعلام کرده است که مسکو «هیچ حق قانونی» برای دریافت امتیاز از کشوری که به آن حمله کرده ندارد. کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، گفت: «این لحظه بسیار خطرناک است.»
مقامهای آمریکایی میگویند طرح با مشورت رستم عمرُف، دبیر شورای امنیت ملی اوکراین، تهیه شده است، اما او هرگونه موافقت با مفاد طرح را رد کرده و گفته نقش او «فقط فنی» بوده است.
براساس متن طرح، اوکراین باید از بخشهایی از شرق کشور که روسیه ادعای الحاق آنها را دارد عقبنشینی کند، در حالی که روسیه نیز از بخشهای کوچکتری از مناطق دیگر خارج میشود. اوکراین برای همیشه از پیوستن به ناتو محروم میشود و شمار نیروهای مسلح آن به ۶۰۰هزار تن محدود خواهد شد. ناتو نیز تعهد میدهد هیچ نیرویی در اوکراین مستقر نکند.
تحریمهای روسیه بهتدریج لغو میشود، مسکو دوباره به گروه جی۸ دعوت خواهد شد و داراییهای مسدودشده روسیه در یک صندوق سرمایهگذاری تجمیع میشود که آمریکا بخشی از سود آن را دریافت خواهد کرد. اصلیترین مطالبه اوکراین، یعنی تضمینهای امنیتی الزامآور مشابه ماده دفاع جمعی ناتو، تنها در یک جمله کوتاه و بدون جزئیات آمده است: «اوکراین تضمینهای امنیتی نیرومند دریافت خواهد کرد.»





