هبتالله آخندزاده، رهبر گروه طالبان، در سخنرانی نماز عید قربان در قندهار، با رد صریح خواستههای جهانی برای تشکیل حکومت همهشمول، تاکید کرد که مشروعیت نظام طالبان از «جهاد، شریعت و دعای فقرا» میآید، نه از همهشمول بودن. او گفت دموکراسی راه نجات نیست و مخالفت با طالبان و خواستِ «حکومت همهشمول»، «صحبتهای شیطانها» است. آخندزاده در این سخنرانی همچنین، به شدت به امریکا و رسانهها حمله کرد و مسئولیت مردم را «اطاعت از امیران» دانست.
رهبر طالبان در بخش اصلی سخنانش در قندهار، هرگونه فشار برای تغییر ساختار سیاسی افغانستان بهسوی فراگیری قومی، جنسیتی یا سیاسی را رد کرد و گفت: «اینکه شیطانها میگویند حکومت همهشمول نیست و فلانی نیست و فلانی نیست… یک بار به چشم حقیقت ببینید که این مردمی که بر شما حکومت میکنند کی هستند، سابقهی شان را ببینید، حالات فعلیشان را ببینید. ناحق خو حاکم شده نمیتواند کسی.»
در سخنانی که به نظر میرسد واکنشی مستقیم به انتقادهای داخلی و خارجی باشد، او مشروعیت حاکمیت طالبان را ناشی از سابقهی جهادی دانست و نه انتخاب عمومی یا ساختار پاسخگو. او همچنین گفت که نظام اسلامی کنونی، به جای رای مردم، به «دعای فقرا» استوار است: «این نظام که ایستاده است، به دعای فقیران ایستاده است.»
او در عین حال گفت که دستور داده برای گدایان در کابل و قندهار «تنخواه مقرر شود» و از بیتالمال برایشان نفقه داده شود، اما نگفت چگونه در اقتصادی ورشکسته و بدون بودجهی شفاف، که تقریباً تمامی نفوس این کشور را زیر خط فقر قرار داده، چنین دستوری عملی میشود.
آخندزاده در ادامه با رد دموکراسی به عنوان یک مدل حکومتی گفت: «حالا نظام اسلامی و شرعی است، دموکراسی نیست… دموکراسی راه کامیابی و نجات انسانیت نیست، اما اسلام و شریعت راه کامیابی است.»
او از مردم خواست که از حاکمیت طالبان «اطاعت» کنند، مشروط بر اینکه اوامر امیران مخالف شریعت نباشد. این اظهارات در فضایی مطرح شد که هیچ نهاد انتخاباتی، پارلمان یا ابزار نظارت عمومی بر حاکمان وجود ندارد.
او هشدار داد که اگر بین حاکمان و مردم «بدگمانی» پیدا شود، امنیت از میان خواهد رفت. او گفت: «اگر ما در کوشش منصب شویم… و شما به ما بدگمان باشید… باز این نظام میرود و امنیت باز به ناامنی رو بهرو میشود.»
در بخشی دیگر از سخنرانی، رهبر طالبان رسانهها را متهم به «دروغپراکنی» کرد و از مردم خواست که به شایعات توجه نکنند. او گفت: «مطبوعات طوری شده که در جیب هر کس است… من چیزی را در بارهی خود شنیدم که خالص دروغ و کذب بوده از سوی این شیطانان.»
او همچنین از علمای دینی خواست که از ابراز نظرات متفاوت پرهیز کنند و «اختلاف در فتواها» نداشته باشند. چیزی که به باور ناظران، میتواند نگرانیهایی دربارهی سلب کامل آزادی اندیشه دینی و تحمیل گستردهتر قرائت رسمی از اسلام در نظام طالبان ایجاد کند.
در ادامه، با تمرکز بر اوضاع فلسطین، آخندزاده ایالات متحده را به «ظلم گسترده» متهم کرد و گفت: «امریکا ظالم بزرگ است… اسرائیل به زور مریکا این کارها را میکند. اگر امریکا نباشد، تکان هم خورده نمیتواند.»
او از رفتار امریکا در شورای امنیت سازمان ملل و وتوی قطعنامهی آتشبس در غزه انتقاد کرد و آن را نشانهای از «دروغ بودن ادعای حقوق بشر غربی» دانست. آخندزاده همچنین در پاسخ به انتقادهای بینالمللی دربارهی محدودیتهای زنان در افغانستان گفت: «من به زنان عفت دادهام، عزت دادهام… تو که در فلسطین، زنان و کودکان را میکشی، این انسانیت است؟»
او ادعا کرد که وضعیت کنونی افغانستان حاصل «وحدت مسلمانان» و «شکست کافران» است، و اینکه جهاد، تنها راه سربلندی مسلمانان است. او افزود: «کسی که جهاد را کنار گذاشته، خداوند خوار و ذلیلاش کرده… کسی که جهاد را عمل خود گردانده، خدا او را کامیاب کرده.»
در پایان سخنرانی، رهبر طالبان از مردم خواست که به «وسوسههای دیگران» گوش ندهند و حاکمیت طالبان را حمایت کنند. او گفت: «توقع هیچ کسی نبود که اینگونه امنیت و صلح در افغانستان میآید… خداوند اشغالگران را شرمنده، ذلیل و خوار و این نظام اسلامی را به مردم ما داد.»
این سخنرانی، در حالی انجام شد که افغانستان همچنان با بحران مشروعیت سیاسی، فشارهای اقتصادی، مسدود ماندن مکاتب دخترانه، و قطع کمکهای جهانی مواجه است؛ مسائلی که هبتالله یا از آنها بی پروا گذشت یا کماکان دفاع کرد.