پاکستان قرار است در روزهای سوم و چهارم سنبله، میزبان نشست «بهسوی وحدت و اعتماد» با حضور چهرههای عمدتاً منتقد یا مخالف طالبان باشد. نشستی که برگزارکنندگان، از جمله موسسهی ثبات راهبردی آسیای جنوبی و سازمان «زنان برای زنان افغانستان»، هدفش را «علمی و دانشگاهی» توصیف میکنند.
اندیشکدهی پاکستانیِ برگزارکنندهی این نشست، در حوزهی امنیت منطقهای، توازن قوا و ثبات راهبردی پژوهش میکند و دانشگاه وابستهای نیز در اسلامآباد دارد. سازمان «زنان برای زنان افغانستان»، دیگر برگزارکنندهی آن نیز، نهادی مستقر در ایالات متحده است که بر توانمندسازی و پشتیبانی حقوقی و اجتماعی زنان و دختران تمرکز دارد.
برگزاری چنین اجلاسی از دید آگاهان در خاک پاکستان حامل یک «پیام سیاسی» است. این که، اسلامآباد -متحد و حامی سنتی طالبان-، اکنون با میزبانی آشکار از مخالفان نشان میدهد آماده است سیاست دیرین خود را بازنگری کند. روابط دو طرف در سالهای پسین به دلیل حملات تحریک طالبان پاکستان و ناتوانی طالبان در مهار این گروه تیرهتر شده و کارشناسان میگویند این نشست میتواند پیامی هشدارآمیز به طالبان باشد؛ پیامی مبنی بر اینکه اسلامآباد گزینههای دیگری هم روی میز دارد.
این حرکت البته خالی از انتقاد نبوده است. زلمی خلیلزاد، فرستادهی پیشین امریکا برای صلح افغانستان، اقدام پاکستان را «غیردوستانه و تحریکآمیز» خوانده و هشدار داده که چنین گردهماییهایی بهجای کاهش بحران، سطح بیاعتمادی میان کابل و اسلامآباد را افزایش میدهد. طالبان نیز تاکنون واکنش مستقیم نشان نداده، اما به نظر میرسد برگزاری نشست در کشور همسایه را دخالت آشکار در امور داخلی قلمداد کنند.
در صحنهی داخلی افغانستان، مخالفان طالبان طی چهار سال گذشته پراکنده و کماثر عمل کردهاند. حالا بسیاری این نشست را فرصتی میدانند تا برای نخستین بار صدای واحدی شکل بگیرد. هرچند تردیدهایی هم وجود دارد؛ از جمله اینکه بدون برنامهریزی روشن، نشست میتواند تنها به یک نمایش نمادین تبدیل شود.
تحلیلگران بر این باورند که این رویداد دو پیام روشن دارد؛ برای طالبان، یادآوری اینکه مشروعیت آنها در سطح منطقه بیچالش نیست؛ و برای جامعهی جهانی، نشانهای از امکان ظهور دوبارهی سیاست چندصدایی در افغانستان. اما پیامد نهایی به دو عامل بستگی دارد؛ اینکه پاکستان تا چه حد به این تغییر رویکرد پایبند باشد و اینکه مخالفان طالبان بتوانند اختلافات دیرینه را کنار بگذارند یا خیر.
از سویی هم، اگر نشست اسلامآباد به آغاز گفتوگویی پایدار میان نیروهای مخالف بینجامد، با توجه به نقش همیشگی این کشور در تحولات افغانستان، میتواند مقدمهای برای باز شدن فضای سیاسی در کشور باشد. اما اگر تنها به یارگیری پاکستان از وضعیت محدود بماند و منجر به تغییر نسبی احتمالی رویکرد طالبان به نفع اسلامآباد شود، احتمال تغییر دور از انتظار خواهد بود.