فراریان کجا هستند؟ نگاهی به اوضاع کنونی رهبران فراری جهان

در افغانستان «فرار» سرکرده‌های دستگاه‌های متعفن قدرت خبر جدیدی نیست. بسیار فرار کرده‌اند و حتا به‌رغم تجربه و سخن گفتن از «اسیر شدن یا جنگیدن تا آخرین گلوله» ما تصویر کاروان‌های‌شان را در گذرگاه مرزی حیرتان دیده‌ایم. صدرنشین فراریان، محمد اشرف غنی، با بال‌گرد تصمیم گرفت که برود و بگذارد که میراث نه‌چندان خوشایندش را دگران پاک کنند. ولی افغانستان تنها زخم‌خورده‌ی رهبران فراری و فرار کرده نیست، فهرستی از فراریان نامور سیاست جهان وجود دارد. این جمع اینک کجا هستند؟ زندگی تا چه حد به کام‌شان است؟

محمد اشرف غنی

از آشناترین شروع می‌کنیم؛ همان‌که قصه‌ی «تحول و تداوم» می‌کرد و جالب این است که او به‌راستی هم تحول بسیار بزرگی آورد و هم این تحول سه سال تداوم داشته است؛ یگانه مشکل این است که مردم افغانستان به خواب هم نمی‌دیدند که این مرد تحولی از این دست تحویل‌شان بدهد. غنی با بال‌گردی و در پانزدهمین روز آگست ۲۰۲۱ نخست به تاجیکستان و سپس به اوزبیکستان فرار کرد؛ ماجرای نشست او و هم‌راهانش در ترمز شهره‌ی زبان‌ها و یکی دگر از آن اوراق تاریخ این خاک است که «بوی» خوبی نمی‌دهد. غنی به‌فاصله‌ی کمی راهی امارات شد؛ به‌هرحال او دگر اینک چهره‌ی شناخته‌شده و «سرمایه‌داری» بود که بزینس‌های پنهانی شخصی‌ نیز داشت و کتاب «چگونه دولت‌های فروپاشیده را بازسازی کنیم؟» نوشته بود. غنی براساس گزارش اس‌بی‌اس تاکنون در امارات متحده‌ی عربی است و گاه‌ و بی‌گاهی راجع به پیشرفت افغانستان و همدردی با مرگ شاعران پشتون پاکستانی آوازکی بر می‌آورد و ظاهراً زندگی خوب و آرامی در آغوش گرم خانواده و هوای همیشه‌تابستانی امارات دارد. ظاهراً رئیس‌جمهوری پیشین «امارت» را برای مردم و «امارات» را برای مردم گزید.

شیخ حسینا

نخست‌وزیر بنگله‌دیش که در چند مدت پسین راه خودش و مردمِ خسته‌اش را به‌خوبی تا تیترهای نشریه‌های بزرگ جهانی باز کرده است. نحوه‌ی برخورد تند او با دانش‌جویان معترض به آنچه او «اصلاحات» می‌خواند باعث شد که خشمِ مردم یک‌باره آنچنان لبریز شود که نه او و نه آن سربازک‌هایی که دستور او برای شلیک مستقیم به مردم خودش را اجرا کردند یارای ایستادن در برابرش را داشته باشند و در نتیجه این «نادی ناحق» دموکراسی فرار کرد. به‌جایی که هرخودکامه‌ی شکست‌خورده فرار می‌کند، به آغوش حامی حاکمیت خویش که همان دولت مودی در هند است. حسینا در هند منتظر پاسخ بریتانیا برای «درخواست پناهندگی» خود است و احتمالاً بریتانیا نیز این واقعیت را که او مردم بسیاری را با فرمان شلیک خود بی‌پناه کرده چندان جدی نگرفته و از او پذیرایی کند.


جی‌یر بولسانارو

بولسانارو را مردم در سطح جهانی بیشتر به عنوان «دشمن ریه‌های زمین» می‌شناسند؛ این آقازاده همانی‌ست که دستور قطع قسمت‌های عظیم جلگه‌های بارانی آمازون را – که برای تولید اکسیژن و ثبات اکوسیستم زمین حیاتی‌اند – صادر کرده و خواب صنعتی کردن برازیل را می‌دید. رهبری‌که مثل ترمپ، برازیل را مهم‌تر از جهان می‌دانست و چندان توجه نداشت که برازیل «شاید» قسمتی از جهان باشد و نه همسایه‌ی آن. به‌هرحال بولسانارو کارستان‌های دگری هم‌چون استفاده از کلیشه‌های جنسیتی، سوء استفاده از قدرت و طرح کردن ایده‌ی لغو انتخابات را در کارنامه دارد و همین مجموعه مردم خشمگین را تا پای قصر او کشاند. این فرار کرده البته سپس به برازیل بازگشت و سعی کرد که دوباره به‌قدرت بازگردد و البته که دادگاه عالی برازیل او را رد صلاحیت کرد.

ینگلوک شیناواترا

نخست‌وزیر پیشین تایلند که از ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ برای سه سال در رأس هرم قدرت تایلند اجرای وظیفه کرد. این «خادم» اما در پرونده‌های جدی فساد و اختلاس از پول پروژه‌های دولتی تایلند «مجرم» شناخته شد و صلاح کار در آن دید که تایلند را ترک کند. در کنار دگر اتهامات او به استفاده‌ی سو از قدرت نیز متهم بود. فرار او با یک کودتای نظامی در تایلند هم‌راه شد و این رهبر پیشین تایلند نیز بریتانیا را سرزمین خوبی برای بودوباش و ادامه‌ی حیات پُربار خود دانست.

این جمع صرفاً مواردی از کسانی‌اند که فرار را بر قرار ترجیح دادند؛ دگرانی اما اندکی تاریخی‌تر هستند؛ کسانی چون پرویز مشرف. فرار اگرچه از نادرات دنیای سیاست نیست؛ ولی پاره‌ای از تاریخ است که به ما دغدغه‌های راستین آن کت‌وشلوارپوشانی را نشان می‌دهد که دستور حمله و جنگ و صلح و سرکوب را می‌دهند و وانمود می‌کنند که برای‌شان مهم است که این چند میلیون انسان چه خواهند کشید.