«بذرهای نفرت»؛ تاثیرات بلندمدت طالبان ماندگارتر از تاثیرات کوتاه‌مدت آنان است

بازبینی تجربه‌ی نخست حاکمیت طالبان بر افغانستان در دهه‌ی نود میلادی، پرسش‌های بسیاری را در مورد حاکمیت مجدد و دوره‌ي دوم سلطه‌ی آنان بر افغانستان پاسخ می‌دهد. یکی از این ابعاد، بررسی میزان ماندگاری تاثیرات رفتارهای طالبان در افغانستان است. تردیدی نیست که این رفتارها و اعمال در کوتاه‌مدت تاثیرات تنش‌زا و پُرماجرا داشته‌اند، اما آیا تاثیرات بلندمدت این احکام و سیاست‌ها و رفتارها از تاثیرات کوتاه‌مدت ژرف‌تر و ماندگارتر نخواهد بود؟

عاطفه [این نام مستعار است] از زندگی کوتاه و آشفته‌اش به‌ما می‌گوید. او اینک ازدواج کرده و هفت کودک دارد، شش پسر و یک دختر. عاطفه سواد ندارد و از میان فرزندان او صرفاً یکی به‌مکتب می‌رود و باقی مشغول هیچ‌گونه‌ای از آموزش نیستند. عاطفه می‌گوید که در زمانِ حاکمیت نخست حکومت طالبان او جوانِ شاگردِ صنف هفتم مکتب بوده‌است، آمدن طالبان تعلیم را برای همیشه نزد او بلاموضوع کرد. او به‌زودی ازدواج کرد و از آن پس مشغول «بچه‌داری» و خانه‌داری شد. عاطفه می‌گوید که «اگر راست‌ بگوید» او قصدِ دانشگاه رفتن و ادامه‌ی تحصیل تا آخر راه را هم نداشت، او می‌خواست «به‌قدر کافی بداند که بتواند مادر خوبی باشد» و همین حق از او دریغ شد. این کوتاهی تعلیمی عاطفه در تربیت فرزندانش کاملاً پیداست؛ فرزندانی‌که فقط یکی از آنان روانه‌ی راه تعلیم شدند.

ماجرای عاطفه صرفاً یکی از ماجراهای بسیار «تاثیر دوره‌ی نخست طالبان» است، مادرانی‌که به‌لطف طالبان مادران خوبی نشدند و فرزندانی‌که این ضعف تربیت و در آنان پیداتر از همیشه بوده‌است. این تربیت و خلأ در مدنیتِ یک نسل، فقط یکی از تاثیرهای طالبان است که از دوره‌ی نخست حاکمیت‌شان تاکنون به‌درازا کشیده‌است.

هر روزی‌که طالبان بر سر قدرتِ افغانستان بیشتر و قوی‌تر می‌مانند،‌ به‌همان نسبت تاثیرات آنان بر معارف افغانستان، بر مردسالاری در افغانستان، بر ترویج خشونت و خشونت درونی‌شده‌ی اجتماعی در این کشور، بر گسترشِ بی‌باوری و اشاعه‌ی رعب و ترس جمعی در میان مردم افغانستان و صدها و هزاران مورد دگر هم‌چون این موارد ماناتر خواهند شد. اتفاقی‌که ما در لحظه‌ی اکنون شاید این گستردگی و پهنه‌ی ابعاد پنهانش را ننگریم، ولی بی‌شک در فاصله‌ی پانزده الی بیست‌وپنج سال خواهیم دید و خواهیم شنید که سیاست‌های رژيم طالبان بر افغانستان و فهم ناکامل و نابسنده‌ی آنان از وضعیت با کشور چه‌کار کرده‌است.