«جنایت‌های بی‌پاسخ»؛ تکلیف پی‌گیری قضایی اتهامات رهبران طالبان چیست؟

سخن‌گوی وزارت امور داخله‌ی رژیم طالبان از رهایی دو زندانی سابق این گروه در زندان گوانتانامو خبر داده‌است. این دو زندانی که به‌مدت هفت سال در کشور عمان و «تحت نظر» بودند، روز دوشنبه آزاد شدند. این آزادی‌ها به‌سلسله‌ی آزادشده‌های فراوان و خارج از شمارش طالبان در طی دو دهه‌ی گذشته‌ی افزوده شد. معروف‌ترین موارد این فهرست آزادشدگانِ متهم به‌جنایت‌های هولناک در واقع خودِ رهبران رژیم طالبان هستند؛ کسانی چون سراج‌الدین و انس حقانی؛ انس حقانی‌ای که بنابر اعتراف خود به‌اشد مجازات یا «اعدام» محکوم شده‌بود، ام‌روزه یکی از چهره‌های محوری و پُرطرفدار رژیم طالبان شده‌است. تکلیف خونِ بی‌گناهانی‌که در انتحاری‌ها و جنگ‌های این افراد کشته شده‌اند، چه خواهد شد؟ آیا طالبان حاضر به‌پاسخ‌گویی در مورد گذشته‌ی تاریخی خود خواهند بود؟

پاسخ ساده است؛ نخیر. طالبان نمی‌خواهند و حتا قبول ندارند که در سه دهه وجود خویش «خون ناحقی» را ریخته باشند و آنان فکر می‌کنند که اگر با تندی و سرکوب‌گری بگویند که کشته‌شدگانِ «همه مقصر بودند» و «با کافران هم‌کاری کرده‌بودند» و این اراجیف را تکرار کنند، دگر نیازی به پاسخ‌گو بودن در برابر این خون‌ها و این کشته‌شده‌ها و عالمی از فرزندگان بی‌پدر شده و زنان بیوه‌شده و مادران و پدران بی‌فرزندشده، ندارند. آنان فکر می‌کنند که چون «پیروز» شده‌اند، «تاریخ را خواهند نوشت» و در این تاریخ، آنان فاتحان قدیس‌گونی هستند که نه‌تنها هرگز دست به‌ناحق نزده‌اند؛ بلکه مالکِ انحصاری حق در تاریخ افغانستان بوده‌اند.

اما همین یک‌دندگی و تکیه‌ی بی‌واسطه بر زورگویی، بزرگ‌ترینِ ضعف روایت طالبان است؛ آنان نمی‌توانند این تاریخ را بزدایند، این تاریخ پنهان‌شدنی نیست. انتحاری چهارراه عبدالحق و سفارت آلمان و حمله به‌لیسه استقلال و اعدامِ بی‌پرسانِ انسان‌ها در یک ورزشگاه و منفجر کردنِ بزرگ‌ترین میراث فرهنگی یک ملت و نابود کردن آینده‌ی میلیون‌ها زن و مرد – خصوصاً زنان و دختران – چیزی نیست که بتوان آن را زدود؛ گروهی با این تاریخ نمی‌تواند مدعی «عفو» دگران و «تغییر خود» باشد. همان‌قدری که پذیرش هرگونه‌ای نازیسم تهوع‌آور و ناشدنی‌ست، پذیرش هرگونه‌ای از طالبانیسم نیز برنتافتنی‌ست.