بازی‌های پیچیده و مردمی ساده

حافظ ضیا احمد، معاون سخن‌گوی وزارت خارجه‌ی رژیم طالبان در افغانستان، از دیدار امیرخان متقی با دیمیتری ژیرنوف، سفیر مسکو در کابل خبر داده‌است. این درحالی‌ست که دو روز پیش‌تر از این دیدار میان رئیس دستگاه دپلماتیکِ رژیم طالبان و گماشته‌ی بلندپایه‌ی فدراسیون روسیه در کابل، روس‌ها میزبان نشستی باحضورِ دشمنان و اصلی‌ترین مخالفان طالبان بودند. منظور روس‌ها از این بازی دوگانه چیست؟ و روس‌ها در چه سویی از اطراف قدرت افغانستان ایستاده‌اند؟‌

نخستین نکته‌ای که این دیدارهای همه‌سویه با همه‌ی اطراف معادله‌ی قدرت در افغانستان نشان می‌دهد، این است که روسیه – و یا هرکشور دگری – علاقه‌مند به منافع و «خیر» مردم افغانستان نیستند و سعی می‌کنند که بیش‌ترین منفعت را از رابطه‌ی خود با رژیم‌های مستقر در افغانستان و مخالفان این رژیم مرکزی به‌دست بیاورند. این حکم در مورد اردوگاه متضاد روس‌ها، یعنی امریکا و کشورهای متحد و هم‌پیمان آن نیز صدق می‌کند. سوای این‌که امریکا هماره جست‌وجوی منافع ملی خویش در کشورهای عقب‌مانده و آن‌‌چه «جهان سوم» خوانده می‌شود را با القاب و نام‌های بسیار آراییده‌ای هم‌چون «حقوق بشر»، «دموکراسی» و یا «آزادی‌خواهی» توجیه می‌کند و چنان‌چه در همین افغانستان مشاهده شد، اگر منافع این کشور حکم کند که کشوری را ترک کنند، آن توجیهات ناوجیه بی‌معنایی خود را آشکاره کرده و نشان می‌دهند که دلیلِ اصلی یورش‌ها آن‌ها، این دلیل «انسان‌دوستانه» نبوده‌است.

ولی نباید از خاطر بُرد که این بازی منافع، بیش‌تر از این‌که طبقه‌ی حاکم در این کشور یا آن کشور را تحت تاثیر قرار بدهد، مردم را متاثر می‌کند. تاثیری‌که چه بسا بسیار مردم از وجود آن بی‌خبر باشند و همه‌ی سیه‌بختی‌های خویش را به درگاه الهی و تقدیر ازلی خویش حواله دهند؛ حالانکه نمی‌دانند چه بازی‌های پنهان و دست‌های ناپیدایی بر روی سرنوشت ایشان و نان ایشان و خاک ایشان معامله کرده‌است و هم‌چنان می‌کند. فاصله‌ای که در این کشور میان حاکمیت و مردم وجود دارد و هر روز درحالِ‌ بیش‌تر و بیش‌تر شدن هم هست، این وضعیت را بدتر می‌کند؛ زیرا مردم بی‌آن‌که به‌قدرت وصل باشند و نصیبی از تعیین سرنوشت خویش ببرند، با بازی‌هایی پیچیده و چندلایه‌ی ابرقدرت‌ها رویارو می‌شوند.