فاجعه‌ی «قریب‌الوقوع»؟

برنامه‌ی جهانی غذا (WFP) با نشر گزارشی گفته‌است که اگر «چهارصد» میلیون دالر برای نیازمندان افغانستان از سطوح و اقشار اجتماعی متفاوت در زمستان پیش‌رو کمک نشود؛ این کشور با فاجعه‌ی «قریب‌الوقوع» روبه‌رو خواهد شد. این برنامه از ناامنی گسترده‌ی غذایی در میان طبقات فرودست اجتماعی در افغانستان ابراز نگرانی کرده‌است و هم‌چنین با اشاره به آسیب‌دیدگان زمین‌لرزه‌های هرات، وضعیت آنان را – به‌رغم ادعاهای مکرر بین‌المللی به فرستاده‌شدن کمک‌های بشردوستانه به آنان – نامساعد خوانده‌است. ضمن این‌که پس از اخراج گسترده‌ی پناه‌جویان غیرقانونی افغانستان از پاکستان، شماری از این بازگشتگان، نه‌تنها جایی برای سکونت و شغلی برای درآمدزایی ندارند؛ بلکه حتا امنیت غذایی نیز ندارند و آمدن سرما وضعیت آن‌ها را – بی‌تردید – بدتر خواهد کرد.

ولی نکته‌ی توجه در مورد این گزارش اخیری که از سوی برنامه‌ي جهانی غذا منتشر شده‌است، هشدار این نهاد از وقوعِ قریب یک فاجعه در افغانستان است؛ به‌گونه‌ای که انگار افغانستان هنوز و هم‌چنان برلبه‌ی یک پرتگاه ایستاده و با فرو افتادن از آن وارد مرحله‌ی نخست بحران و فاجعه خواهد شد، حالانکه حقیقت امر این است که افغانستان در دوسال گذشته و از زمان شروع حاکمیت طالبان در این کشور، در متن فاجعه بوده‌است. آن‌هم نه یک فاجعه که فاجعه‌های پی‌هم و بسیار ژرف. نخستین این فجایع، پامال شدنِ ممتد و همیشگی حقوق زنان در این جامعه و برگشت افغانستان به دوره‌های ماقبل میلاد است؛ چنان‌چه حتا در وحشی‌ترین قبایل جهان نیز آموزش و درس‌خواندن برای زنان ممنوع نبوده و نیست ولی در افغانستانِ تحتِ سلطه‌ي طالبان این آموزش ممنوع شده‌است. زمین‌لرزه‌های هرات و بازگشت اجباری پناه‌جویان و حملات هدف‌مند بر روی اهل تشیع را فقط می‌توان پاره‌ای بحران‌هایی دانست که افغانستان با آن درگیر بوده و درگیر است.


پس افغانستان بی‌تردید که وارد بحران شده‌است و دقیقاً در متن فاجعه به‌سر می‌برد و در این مرحله، آن‌چه افغانستان را در مقام یک جامعه و یک پیکره‌ی پویا و ارگانیک تهدید می‌کند، نه فاجعه، بلکه نابودی کامل و محض است. نابودی‌ای که نابخردی‌های رژیم حاکم بر کابل در دوسال پسین، آن را تسریع نیز کرده‌است.