زمین‌لرزه‌های هرات و ابتذال شر

زمین‌لرزه‌های مهیبی که ولایت/استان هرات در غرب افغانستان را به‌تکرار لرزاند و بنابر گفته‌ی باشندگان این ولایت/استان بیش از «ده‌ها» پس‌لرزه به‌همراه داشت؛ به‌رغم توجه آنی و همه‌سویه‌ی مردم جهان و افغانستان، در گذر زمان به‌زیر خاکسترِ روی‌دادهای تازه‌تر رفت و به‌فراموشی نسبی – اگر نه محض – سپرده شد. چنان‌که برنامه‌ی جهانی غذا دو روز پیش گزارش داد که آسیب‌دیدگان این زمین‌لرزه‌ها کماکان به کمک‌های فوری بشردوستانه نیاز دارند و وضعیت این آسیب‌دیدگان هم‌چنان «بحرانی‌» است.

برنامه‌ی جهانی غذا روز دشنبه به نیاز فوری آسیب‌دیدگان این زمین‌لرزه به کمک‌های دوام‌دار تاکید کرد. این درحالی‌ست که بنابر گزارش سازمان‌های امدادرسان جهانی، تاکنون نصفِ بودجه‌ی مورد نیاز برای رسیدگی به این آسیب‌دیدگان نیز جمع نیامده‌است و همین‌که هرات از اصل ماجراهای جاری در افغانستان و جهان به حاشیه رفت، کمک‌کنندگان نیز ناپدید شدند.

اما نباید از خاطر بُرد که آن‌چه در این مورد در حال وقوع است، همان ابتذل و روزینگیِ شر است، و اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم، عادی‌شدگیِ فاجعه. مردمی‌که چنان با سیه‌بختی و تیره‌روزی مانوس و آشنایند که در فاصله‌ي چند روز قیامتی را که در چند شهر آن‌سوتر از آنان رخ داده‌است به‌فراموشی می‌سپارند. و البته این را می‌توان ذیل گونه‌ای مکانیسم دفاعیِ روان جمعی توضیح داد؛ به این معنا که هیچ روان جمعی‌ای توانایی و یارای به‌خاطر داشتن چنین فاجعه‌هایی را ندارد و دقیقاً به‌همان‌گونه که شاهدان هولوکاست سعی در فراموشی و حذف آن پاره از تجربه‌ی زیسته‌ی خویش داشتند، مردم افغانستان نیز سعی می‌کنند «به‌روی خویش نیاورند» که چه‌مایه بدبخت و تیره‌روز بوده‌اند و استند و اگر همین وضع ادامه یابد در آینده نیز خواهند بود.

نکته‌ی افزوده اما این است که یک دلیل این فراموش‌کاری نیز تعدد و تراکم فاجعه‌های در حالِ تحقق در افغانستان است، هنوز داغ‌های ناسور زنده به‌گور شدگانِ هرات تازه بودند که فاجعه‌ی اخراج دسته‌جمعی صدها هزار تن از پاکستان آغاز شد و بنابر گزارش‌هایی‌ تاییدناشده‌ای که در دست است، رژیم پاکستان اموال این پناه‌جویان را حین خروج از مرز مصادره کرده‌است.