مقام‌های اوکراین، ایالات متحده و اروپا روز یکشنبه در ژنو گردهم آمدند تا پیش‌نویس طرح صلحی را بررسی کنند که واشنگتن برای پایان‌دادن به جنگ اوکراین تهیه کرده است؛ طرحی که به دلیل گنجاندن امتیازهای عمده به روسیه، در کی‌یف و پایتخت‌های اروپایی با نگرانی جدی روبه‌رو شده است.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا، روز جمعه گفته بود ولودیمیر زلنسکی تا روز پنج‌شنبه فرصت دارد طرح ۲۸ بندی را بپذیرد. در این طرح از اوکراین خواسته شده بخش‌هایی از خاک خود را واگذار کند، توانایی‌های نظامی‌اش را محدود سازد و از پیوستن به ناتو صرف‌نظر کند.
برای بسیاری از اوکراینی‌ها، از جمله سربازانی که در خط مقدم می‌جنگند، چنین شروطی در حکم تسلیم شدن پس از نزدیک به چهار سال نبرد در خون‌بارترین جنگ اروپا از پایان جنگ جهانی دوم است. ترامپ روز شنبه تأکید کرد که این طرح، «آخرین پیشنهاد» او نیست.
پس از انتشار طرح، ابهام‌هایی درباره نقش تهیه‌کنندگان آن گسترش یافت. چندین متحد اروپایی اعلام کردند که در تدوین آن مشارکت نداشته‌اند. مارکو روبیو، وزیر خارجه امریکا، پیش از سفر به ژنو در حساب ایکس نوشت این طرح از سوی واشنگتن تهیه شده؛ اما اظهارات سناتور مایک روندز مبنی بر این‌که «امریکا طرح را فقط دریافت کرده و به اوکراین منتقل کرده»، بر سردرگمی‌ها افزود.
دونالد توسک، نخست‌وزیر لهستان، نیز در ایکس نوشت: «متحدان اوکراین آماده‌اند روی طرح کار کنند، اما خوب است بدانیم نویسنده‌ی اصلی آن کیست و کجا تهیه شده است.»
یک مقام امریکایی تأیید کرد که روبیو و استیو ویتکاف، فرستاده ویژه امریکا، روز یکشنبه وارد ژنو شدند و گفت: «امیدواریم جزئیات نهایی را حل کنیم تا پیش‌نویس توافقی تهیه شود که برای اوکراین مناسب باشد.» به گفته او، هیچ توافقی بدون دیدار رو‌در‌رو میان ترامپ و زلنسکی نهایی نخواهد شد.
زلنسکی در ایکس از تلاش‌های دیپلماتیک در ژنو استقبال کرد و نوشت: «خون‌ریزی باید متوقف شود و باید تضمین کنیم که جنگ دوباره شعله‌ور نمی‌شود.»
پیش از این نشست شتاب‌زده، گفت‌وگوهایی «سازنده» میان مقام‌های امریکایی و اوکراینی انجام شده بود. هم‌زمان، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، گفت روز دوشنبه با ولادیمیر پوتین درباره اوکراین صحبت می‌کند و نتیجه را با رهبران امریکا و اروپا در میان خواهد گذاشت.
پیش‌نویس طرح صلح در زمانی حساس منتشر شده؛ در شرایطی که بسیاری از خواسته‌های اصلی مسکو در آن گنجانده شده و ضمانت‌های امنیتی برای اوکراین، مبهم توصیف شده‌اند. اورسولا فن‌درلاین، رئیس کمیسیون اروپا، روز یکشنبه گفت مرزهای اوکراین نباید با زور تغییر کند، ارتش این کشور نباید در برابر حمله آسیب‌پذیر بماند و اتحادیه اروپا باید نقش اصلی در هر توافق صلح داشته باشد.
روسیه در ماه‌های اخیر در محورهای شرقی و جنوبی آرام‌آرام پیشروی کرده، اما به گفته مقام‌های اوکراینی و غربی، این پیشروی‌ها بسیار پرهزینه و همراه با تلفات سنگین بوده است. مرکز ترابری «پُکراوسک» تا حدی به دست نیروهای روس افتاده و فرماندهان اوکراینی می‌گویند نیروی کافی برای جلوگیری از نفوذهای کوچک اما مداوم ندارند.
زیرساخت‌های انرژی اوکراین زیر حملات پهپادی و موشکی آسیب جدی دیده و میلیون‌ها نفر ساعت‌ها بدون آب، برق و گرمایش مانده‌اند. هم‌زمان، زلنسکی با فشارهای داخلی ناشی از افشای یک رسوایی فساد در میان برخی از وزرا و نزدیکانش روبه‌رو است.
با این‌که کی‌یف در هفته‌های اخیر پس از تشدید تحریم‌های امریکا علیه صنعت نفت روسیه و نیز با حملات پهپادی و موشکی دوربرد به تأسیسات انرژی روسیه امیدوار شده بود، انتشار این طرح صلح موجب نگرانی عمیق شده است. زیرا به نظر می‌رسد ابتکار دیپلماتیک را دوباره به مسکو بازمی‌گرداند. اوکراین برای ادامه جنگ به کمک‌های اطلاعاتی و تسلیحاتی امریکا وابسته است.
رهبران اروپایی می‌گویند طرح امریکا می‌تواند مبنایی برای گفت‌وگو باشد، اما «به کار بیشتری نیاز دارد». یک منبع دولتی آلمان گفته نسخه‌ی اروپایی این پیش‌نویس که بر اساس نسخه‌ی امریکایی تنظیم شده، برای کی‌یف و نیز دولت امریکا فرستاده شده است.
زلنسکی هشدار داده که اوکراین در مواجهه با این طرح با خطر «از دست‌دادن عزت و آزادی» ـ یا از دست‌دادن حمایت واشنگتن ـ روبه‌رو است. پوتین این طرح را «مبنایی برای حل‌وفصل» خوانده، هرچند کرملین ممکن است با برخی بندهای آن، از جمله الزام به عقب‌نشینی از بخش‌هایی از مناطق اشغالی، مخالفت کند.
