ادارهی بازرس ویژهی ایالات متحده برای بازسازی افغانستان (سیگار) در واپسین گزارش ربعوار خود به کانگرس امریکا اعلام کرد که طالبان از زمان تسلط دوباره بر افغانستان، بهطور نظاممند زنان و دختران افغانستان را از حقوق اساسیشان محروم کرده و یک نظام نهادینهی تبعیض و سرکوب برقرار کردهاند که بهگفتهی شورای حقوق بشر سازمان ملل، معادل «جنایت علیه بشریت» است.
گزارش سیگار با استناد به یافتههای نهادهای بینالمللی تصریح میکند که طالبان این محدودیتها را مبتنی بر تفسیر خود از شریعت توجیه میکنند؛ تفسیری که به باور علمای اسلامی، با برداشتهای رایج در دیگر کشورهای مسلمان متفاوت است و بیشتر بهعنوان ابزاری برای تحکیم قدرت و واداشتن جامعه به سکوت و تبعیت به کار گرفته میشود. سیگار به نقل از شورای حقوق بشر همچنان نوشته که این سازوکار برای «اطمینان از سکوت مخالفان و کنترل زندگی مردم افغانستان از رهگذر ترس و سرکوب» طراحی شده است.
نمونهی بارز این روند، به گزارش سیگار، قانون «امر به معروف و نهی از منکر» است که طالبان در آن به ماموران این گروه اختیار داده تا مردم را زیر نظر داشته باشند و هرگونه نافرمانی از هنجارهای مورد نظر این گروه را مجازات کنند. به گفتهی سیگار، این قانون بخشی از سیاست کلی طالبان برای حذف زنان از عرصهی عمومی و تحمیل الگوهای سختگیرانهی اجتماعی به کل جامعه است.
سیگار مینویسد که سیاستهای طالبان علیه زنان شامل ممنوعیت آموزش پس از صنف ششم، محدودیت بر اشتغال، اجبار محرم برای سفر، الزام به پوشش کامل و ممنوعیت حضور در فضاهای عمومی مشترک است؛ محدودیتهایی که عملاً زنان و دختران را از زندگی عمومی حذف کرده است. گزارش همچنین اشاره میکند که افغانستان در شاخص جنسیتی سازمان ملل، پس از یمن، دومین جایگاه پایین را دارد و زنان افغانستان تنها ۱۷ درصد ظرفیتشان برای بهرهمندی از حقوق و آزادیها را محقق کردهاند؛ در حالی که بهطور متوسط تنها ۲۴ درصد از آنچه مردان افغانستان به دست میآورند، دست یافتهاند.
گزارش همچنین به یافتههای گروه جنسیت در اقدام بشردوستانه سازمان ملل استناد میکند که در سرطان-اسد ۱۴۰۳، با مصاحبه از ۲۰ هزار زن افغانستان دریافته بود ۷۰ درصد آنان به دلیل محدودیتهای حرکتی و نبود کارکنان زن در نهادهای امدادی، در دسترسی به خدمات بشردوستانه با مشکل روبهرو هستند؛ این در حالی است که ۲۷ درصد جمعیت افغانستان با ناامنی شدید خوراکی دست و پنجه نرم میکند. سیگار میافزاید که کاهش کمکهای بینالمللی نیز تاثیری نامتناسب بر زنان گذاشته و خطر از دست رفتن معدود خدمات حمایتی و صحی باقیمانده را افزایش داده است.