در پی اخراج بی‌پیشینه‌ی مهاجران افغانستان از ایران، هیات معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) در اعلامیه‌ای هشدار داد که عملیات‌های بشردوستانه در کشور با «کمبود شدید بودجه» مواجه‌اند و این وضعیت ارائه‌ی کمک‌های حیاتی به بازگشت‌کنندگان را به‌شدت مختل کرده است.
در اعلامیه‌ی یوناما آمده که کاهش منابع مالی، نهادهای امدادرسان را وادار به انتخاب‌های دشوار میان تامین خوراک، سرپناه و عبور ایمن کرده و عملاً توان پاسخ‌گویی در برابر نیازهای فزاینده‌ی انسانی را از بین برده است.
روزا اوتونبایوا، رییس این نهاد و نماینده‌ی ویژه‌ی دبیرکل ملل متحد در امور افغانستان، پس از بازدید از گذرگاه اسلام‌قلعه و دیدار با بازگشت‌کنندگان، شرکای امدادی و مقامات محلی، گفت: «آنچه باید لحظه‌ای مثبت برای بازگشت خانواده‌هایی باشد که دهه‌ها پیش از درگیری‌ها گریخته‌اند، اکنون با خستگی، آسیب روانی و ناامنی عمیق همراه شده است.»
وی افزود: «حجم عظیم این بازگشت‌ها، که بسیاری از آن‌ها ناگهانی و غیرارادی‌اند، باید زنگ هشدار را برای جامعه‌ی جهانی به صدا درآورد. این یک آزمون برای انسانیت جمعی ماست. افغانستان، که هم‌اکنون با خشکسالی و بحرانی مزمن انسانی دست‌وپنجه نرم می‌کند، به‌تنهایی توان جذب این شوک را ندارد.»
در اعلامیه‌ی این نهاد همچنین آمده که با وجود تلاش‌های سازمان‌های وابسته به ملل متحد، مقامات محلی و حمایت‌های مردمی، ظرفیت‌های امدادرسانی در حال فرسایش است. در کشوری که بیش از ۷۰ درصد مردم زیر خط فقر زندگی می‌کنند، ادامه‌ی این وضعیت می‌تواند پیامدهای وخیمی برای ثبات اجتماعی و اقتصادی به همراه داشته باشد. زنان و کودکان، به‌ویژه، در معرض خطرات فزاینده‌ای از جمله فقر شدید، بی‌خانمانی و محرومیت از خدمات اولیه قرار دارند.
یوناما همچنین تاکید کرده که کمک‌های بازپذیری و ادغام مجدد باید به‌طور فوری آغاز شود. به گفته‌ی اوتونبایوا، فقدان برنامه‌های معیشتی و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های اجتماعی می‌تواند منجر به از دست رفتن درآمدهای خانوار، فشار بر بازار کار، و مهاجرت‌های ثانویه شود که نهایتاً ثبات جوامع میزبان و بازگشتی را تهدید می‌کند.
در پایان، اوتونبایوا از کشورهای کمک‌کننده، شرکای توسعه‌ای و دولت‌های منطقه‌ای خواست: «روی‌گردان نشوید. بازگشت‌کنندگان را نباید به حال خود رها کرد. آنچه شاهد آن هستیم، پیامد مستقیم مسئولیت‌های برآورده‌نشده جهانی است. اکنون باید اقدام کنیم، با منابع، با هماهنگی و با عزم راسخ.»
یوناما همچنین خواستار اتخاذ رویکردی یکپارچه شده است که در کنار پاسخ‌گویی به نیازهای فوری بشردوستانه، حمایت‌های پایدار را در مناطق بازگشت نیز تقویت کند. در این چارچوب، گفت‌وگوی منطقه‌ای با کشورهای همسایه مانند ایران، پاکستان و دولت‌های آسیای مرکزی برای توقف بازگشت‌های بی‌نظم و حفظ اصل بازگشت داوطلبانه، ایمن و با عزت، حیاتی عنوان شده است.
این هشدار در حالی مطرح شده که موج بی‌سابقه و ادامه‌دار بازگشت مهاجران فشار فزاینده‌ای بر اقتصاد بحران‌زده‌ی افغانستان وارد کرده‌است.
تنها در سال جاری میلادی، بیش از ۱.۳ میلیون تن به افغانستان بازگشته‌اند.
