هبتالله آخندزاده، رهبر طالبان، در سخنرانی دیروز خود از سیاستهایش در محدود کردن کار، تحصیل و آزادی رفتوآمد زنان دفاع کرد و آنها را گامهایی برای «پایاندادن به فحاشی و بداخلاقی» در جامعه دانست.
رهبر طالبان با تاکید بر اینکه از زنان «حفاظت» کرده، گفت: «میگویند که چرا در افغانستان حقوق بشر پایمال شده، کار زنان و آموزش زنان بند شده، مکتب و دانشگاه زنان بند شده، امر به معروف پیدا شده، چرا حجاب الزامی شده، چرا زن بدون محرم اجازه داده نمیشود، اینها را خلاف بشر میدانند.»
او افزود: «من به زنان عفت دادهام، عزت دادهام، به آنها حجاب پوشاندهام، بالایشان پرده کردهام. فحاشی و بداخلاقی را ختم کردهام. من که عزت دادهام، آنها [غرب] بر سر زنان سلاح گرفتهاند، بمبارد میکنند، میکشند.»
آخندزاده این سخنان را در واکنش به انتقادات گستردهای بیان کرد که پس از ممنوعیت آموزش دختران بالاتر از صنف ششم، ممنوعیت سفر زنان بدون محرم، و محدودسازی شدید کار زنان در نهادهای دولتی و غیردولتی متوجه طالبان شدهاست. این تصمیمات، از زمان بازگشت طالبان به قدرت، با واکنشهای شدید سازمانهای حقوق بشری، کشورهای غربی و نهادهای بینالمللی مانند سازمان ملل متحد روبهرو بوده است.
در تحلیل ناظران، این اظهارات هبتالله بخشی از سیاست طالبان در بازسازی مشروعیت ایدئولوژیک خود با تکیه بر مفاهیم سنتی از «جنسیت و اخلاق عمومی» است؛ مفاهیمی که در نگاه طالبان با کنترول شدید اجتماعی و حذف زنان از فضای عمومی معنا مییابند.
با وجود ادعاهای هبتالله دربارهی حفظ «عزت و کرامت زن»، وضعیت زنان در افغانستان در نزدیک به چهار سال پسین بهطور چشمگیری رو به وخامت رفتهاست. گزارشهای متعدد نهادهای بینالمللی حاکی از آن اند که صدها هزار دختر از تحصیل بازماندهاند، بسیاری از زنان شاغل شغل خود را از دست دادهاند و سطح مشارکت اجتماعی زنان به پایینترین حد خود در دو دههی پسین رسیده است.
اظهارات اخیر رهبر طالبان، در حالی که ظاهراً دَم از دفاع از «اخلاق اسلامی» میزند، از نظر منتقدان نشانهای از تداوم رویکرد حذف ساختاری زنان از عرصهی عمومی در افغانستان است؛ رویکردی که نه تنها شکاف با جامعهی جهانی را تعمیق کرده، بلکه در درون کشور نیز زمینهی نارضایتی و ناامیدی گستردهتری را در میان زنان افغانستان بهوجود آوردهاست.