گروه شبهنظامی حماس روز جمعه (۹ جوزا)، اعلام کرد که همچنان در حال بررسی پیشنهاد ایالات متحده برای برقراری آتشبس موقت در نوار غزه است. این پیشنهاد که از سوی امریکا، با میانجیگری مصر و قطر در مذاکراتی نفسگیر در دوحه و قاهره شکل گرفته، تلاشی برای توقف موقت خصومتها، تبادل اسرا و تسهیل ورود کمکهای بشردوستانه به غزه پنداشته میشود. با این حال، اختلافات عمیق بین طرفین، چشمانداز موفقیت این توافق را در هالهای از ابهام قرار دادهاست.
دانلد ترمپ، رییسجمهوری امریکا نیز دیروز از خوشبینیاش در پیشرفت مذاکرات گفت و تاکید کرد که «طرفین به توافق نزدیک شدهاند.»
این در حالیست که درگیریهای مرگبار در نوار غزه همچنان ادامه دارند و حملات هوایی پسین اسرائیل در روز جمعه، ۲۷ تن دیگر را کشت.
این پیشنهاد که اسرائیل آن را پذیرفته، شامل آزادسازی ۱۰ گروگان زندهی این کشور توسط حماس در هفتهی نخست آتشبس است که در دو مرحله (۵ گروگان در روز نخست و ۵ گروگان دیگر در روز هفتم) انجام خواهد شد. حماس همچنین متعهد به تحویل اجساد ۱۸ گروگان خواهد شد. در مقابل، اسرائیل باید ۱۲۳۶ زندانی فلسطینی زنده و اجساد ۱۸۰ فلسطینی را آزاد کند. با این حال، حماس تاکید کرده که تمامی زندانیان فلسطینی بازداشتشده در غزه، چه پیش و چه پس از حمله ۷ اکتوبر ۲۰۲۳، باید آزاد شوند.
این پیشنهاد همچنین ورود گستردهی کمکهای بشردوستانه به غزه را پیشبینی میکند. طوری که از روز نخست آتشبس و با هدف کاهش بحران انسانی ناشی از محاصرهی شدید و حملات مداوم اسرائیل، این کشور به ورود صدها لاری حامل خوراک، دارو، سوخت و سایر ملزومات به غزه اجازه خواهد داد. با این حال، حماس این پیشنهاد را به دلیل فقدان تعهدات مشخص برای رفع کامل محاصرهی غزه و تضمین ورود آزادانهی کمکها، ناکافی دانستهاست.
یکی از نقاط اختلاف کلیدی، موضوع خروج نیروهای اسرائیلی از غزه است. حماس خواستار خروج کامل نیروهای اسرائیلی به عنوان پیششرط هرگونه توافق است، اما پیشنهاد جدید تنها به «عقبنشینی محدود» از برخی مناطق اشاره دارد و تعهد روشنی برای خروج کامل ارائه نمیدهد. یک مقام حماس و یک مقام مصری که به دلیل حساسیت مذاکرات نخواستند نامشان فاش شود، به اسوشیتدپرس، اعلام کردند که بر اساس نسخهی اولیه این پیشنهاد، نیروهای اسرائیلی «باید به مواضع پیش از پایان آخرین آتشبس عقبنشینی کنند.» با این حال، منابع آگاه از مذاکرات به رسانههای غربی گفتند که اسرائیل تاکنون نقشهای برای مشخص کردن مناطق عقبنشینی، مانند محور نتزاریم، جبالیه یا راه فیلادلفیا، ارائه نکردهاست.
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، روز گذشته (9 جوزا)، اعلام کرد که این پیشنهاد را پذیرفتهاست، اما برخی مقامات اسرائیلی آن را با اهداف جنگی اسرائیل [نابودی حماس و آزادی تمامی گروگانها] ناسازگار میدانند. در مقابل، باسم نعیم، عضو دفتر سیاسی حماس، این پیشنهاد را «ناکافی» خواند و هشدار داد که بدون تعهد به پایان دائمی جنگ و رفع محاصره، این توافق میتواند به «ادامهی کشتار و قحطی» منجر شود.
با این حال، این گروه در بیانیهای کوتاه اعلام کرد که در حال رایزنی با گروههای فلسطینی دربارهی این پیشنهاد است.
ترمپ نیز دیروز به خبرنگاران گفت: «مذاکرهکنندگان بسیار به توافق نزدیک شدهاند و ما امروز یا شاید فردا جزئیات را اعلام خواهیم کرد.» وی در پاسخ به پرسشی دربارهی اطمینان از پذیرش این پیشنهاد توسط حماس افزود: «آنها در مخمصهی بزرگی هستند و فکر میکنم میخواهند از این وضعیت خارج شوند.»
از سویی دیگر، عالیه احمد سیف آلثانی، سفیر قطر در سازمان ملل، با اشاره به مذاکرات جاری بین قطر، امریکا و مصر، تاکید کرد: «ما مصمم به پایان دادن به این وضعیت وحشتناک در غزه هستیم.»
همچنان استیفان دوژاریک، سخنگوی سازمان ملل، نیز از طرفین خواست تا «شجاعت سیاسی» لازم را برای دستیابی به توافق به کار گیرند.
این پیشنهاد توسط دانلد ترمپ، رییسجمهوری امریکا، و میانجیگران مصری و قطری تضمین شده و در صورت بهنتیجه رسیدن، قرار است مذاکرات برای مرحلهی دوم آتشبس، که شامل آزادی سایر گروگانها و احتمالاً پایان دائمی درگیریها است، در طول ۶۰ روز آتشبس ادامه یابد. با این حال، تجربهی آتشبس قبلی که از ۱۹ جنوری تا ۱۸ مارچ ۲۰۲۵ (۲۹ جدی تا ۲۸ حوت ۱۴۰۳)، برقرار بود و به دلیل حملات اسرائیل و عدم پیشرفت در مذاکرات فروپاشید، تردیدهایی را دربارهی پایداری این توافق ایجاد کرده است.
غزه در ماههای پسین شاهد تشدید بحران انسانی بودهاست. از زمان فروپاشی آتشبس قبلی، حملات اسرائیل حدود چهارهزار کشتهی دیگر بر جای گذاشته و محاصرهی شدید، قحطی و آوارگی گسترده را به دنبال داشتهاست.
در تازهترین مورد، مقامات صحی غزه گزارش دادند که در حملات هوایی روز جمعهی اسرائیل، ۲۷ تن کشته شدند. در یکی از این حملات، ۱۳ تن، از جمله هشت کودک، در اثر اصابت موشک به یک چادُر در شهر خان یونس در جنوب غزه جان باختند. همچنین، اجساد ۱۲ تن، از جمله سه زن، از اردوگاه جبلیه به شفاخانه منتقل شدند و جمعیت هلال احمر فلسطین از انتقال اجساد دو تن دیگر به شفاخانهای در شهر غزه خبر داد.
ارتش اسرائیل تاکنون دربارهی این حمله اظهار نظری نکردهاست.
وزارت صحت غزه اعلام کرده که از آغاز جنگ تاکنون بیش از ۵۴ هزار تن، عمدتاً زنان و کودکان، کشته شدهاند.
در این میان، فشارهای بینالمللی بر اسرائیل نیز برای کاهش محدودیتهای کمکرسانی افزایش یافته و سازمان ملل و مقامات اروپایی خواستار توقف فوری خصومتها شدهاند.
در حالی که مذاکرات در دوحه و قاهره ادامه دارد، کارشناسان معتقدند موفقیت این پیشنهاد به توانایی میانجیگران در رفع اختلافات کلیدی، بهویژه در مورد پایان دائمی جنگ و خروج نیروهای اسرائیلی، بستگی دارد. با وجود امیدهای شکننده برای توقف موقت درگیریها، سایهی اختلافات عمیق همچنان بر سر این توافق سنگینی میکند.