مرکز منافع ملی، یک اتاق فکر مستقر در واشنگتن دی‌سی، در گزارشی با نام «کانال قوش‌تپه‌ی افغانستان و امنیت آبی در آسیای مرکزی» به بررسی فرصت‌هایی پرداخته است که پشتیبانی امریکا از این پروژه می‌تواند برای «تقویت نفوذ» این کشور در منطقه‌ی آسیای مرکزی فراهم کند.
در این گزارش آمده، با توجه به این‌که کانال قوش‌تپه نگرانی‌ها و چالش‌های «قابل توجهی» برای کشورهای پایین‌دست رودخانه‌ی آمو، به‌ویژه ازبیکستان و ترکمنستان، از جمله کمبود آب، تخریب محیطی‌زیستی و افزایش تنش‌های منطقه‌ای به همراه دارد، ایالات متحده می‌تواند این فرصت را برای «تقویت تعاملات دیپلماتیک و فنی» با افغانستان و منطقه‌ی آسیای مرکزی «مغتنم» بشمارد.
بر بنیاد توصیه‌های این گزارش، ایالات متحده می‌تواند با حمایت از طراحی یک کانال کارآمد و بهره‌ور، ارائه‌ی کمک‌های فنی و جلب مشارکت بانک‌های توسعه‌ای جهانی، نقش فعالی در پیشبرد پروژه‌ی قوش‌تپه ایفا کند. در عین حال، واشنگتن باید مذاکرات منطقه‌ای برای دستیابی به توافق‌نامه‌ی تقسیم آب میان کشورهای آسیای مرکزی را تسهیل کند و با سرمایه‌گذاری در نوسازی سیستم‌های آبیاری در ازبیکستان و ترکمنستان، اثرهای منفی کانال بر منابع آب پایین‌دست را کاهش دهد.
گزارش همچنین بر اهمیت ژئواستراتژیک افغانستان و آسیای مرکزی تاکید دارد که مرزهای آن با سه رقیب اصلی جهانی واشنگتن یعنی چین، روسیه و ایران هم‌پوشانی دارد. در گزارش آمده که حمایت از پروژه‌ی کانال قوش‌تپه و تقویت همکاری منطقه‌ای در زمینه‌ی آب می‌تواند نقش موثری در مقابله با نفوذ رو به افزایش پکن، مسکو و تهران در این منطقه داشته باشد.
به گفته این گزارش، هم‌زمان با ورودِ پروژه به «فاز دومِ ساخت‌وساز» که شامل به‌کارگیری هزاران کارگر و ماشین‌های سنگین است، کانال قوش‌تپه به نقطه‌ی تلاقی توسعه و دیپلماسی تبدیل شده است. دخالت امریکا در این پروژه نه تنها می‌تواند به حل چالش‌های فوری امنیت آبی آسیای مرکزی کمک کند، بلکه موقعیت راهبردی واشنگتن را در یکی از «پیچیده‌ترین» عرصه‌های ژئوپلیتیکی جهان تقویت خواهد کرد.
کانال قوش‌تپه، که هم‌اکنون در شمال افغانستان در دست ساخت است، هدف دارد آب رودخانه‌ی آمو را به منظور حمایت از کشاورزی و رشد اقتصادی به مناطق «وسیعی» انتقال دهد. این کانال با طول ۲۸۷ کیلومتر، عمق ۸.۵ متر و عرض متوسط ۱۰۰ متر، پس از تکمیل، قادر خواهد بود بیش از ۱.۲ میلیون جریب زمین قابل کشت را آبیاری کرده و حدود ۲۰۰ هزار شغل در شمال افغانستان ایجاد کند.
طالبان این پروژه را به عنوان بخش «بنیادینی» از توسعهی افغانستان مطرح کرده است.
