گزارش انستیوت خاورمیانه: بحران‌های سیاسی و بشری آسیب‌پذیری افغانستان از تغییرات اقلیمی را تشدید می‌کند‌

انستیتوت خاورمیانه، شامِ ام‌روز بانشر گزارشی به‌آسیب‌پذیری افغانستان از تغییرات فزاینده‌ی اقلیمی پرداخت. در گزارش این نهاد آمده‌است که بحران‌های سیاسی، بشری، وجود رژیمی غیر رسمی و دچار بحران مشروعیت، ناتوانی اقتصادی و نبودِ سرمایه‌گذاری در این بخش، آسیب‌پذیری افغانستان از تغییرات اقلیمی را تشدید می‌کند.

انستیتوت خاورمیانه نوشته‌است که افغانستان باوجود این‌که یکی از کم‌ترین میزانِ تولید گازهای گل‌خانه‌ای در جهان را دارد، اما بازهم چهارمین کشور آسیب‌پذیر در برابر تغییرات اقلیمی در سطح جهانی‌ست. این گزارش هم‌چنین آورده‌است که از آن‌جا که بیش‌تر از شصت درصدِ جمعیت افغانستان با کشاورزی امرار معاش می‌کنند؛ کم‌بود آب، خشک‌سالی و به‌هم خوردنِ الگوی منظم برف و باران در کشور، تاثیری مستفیم بر زندگی مردم داشته‌است.

در گزارش هم‌چنین آمده‌است که خشکی زمین‌ها و تغییر آب‌وهوا در آن، وضعیت مصئونیت غذایی در افغانستان را بدتر کرده و باعث کوچ‌های دسته‌جمعی می‌شود که این کوچ‌ها خطر درگیری‌های محلی را نیز افزایش می‌دهد.

این گزارش هم‌چنین آورده‌است که درگیری میان قبایل کوچی و مردمِ ساکن در مرکز، شمال و شمال‌ شرق افغانستان به‌طور چشم‌گیری افزایش یافته و حمایت رژیم طالبان از قبایل کوچی در این درگیری‌ها، وضعیت را وخیم‌تر و پیچیده‌تر کرده‌است.

اما در مورد چالش‌های فرارویِ مدیریت این بحران اقلیمی، انستیتوت خاورمیانه نوشته‌است که مشکل آغازین نبود سرمایه‌گذاری در بخش اقلیمی‌ست. مدیریت تغییرات اقلیمی نیازمندِ سرمایه و منابعی‌ست که در افغانستانِ کنونی در دست‌رس نیست. هم‌چنین بنابر گفته‌ی این گزارش، رژیم و دولتِ حاکم در افغانستان نیز توانمندی و ظرفیت مدیریت این بحران را ندارند؛ این گزارش افزوده‌است که نه‌تنها ظرفیت در این رژیم موجود نیست که «اراده‌» برای برخورد با تغییرات اقلیمی نیز ناموجود است.

این گزارش هم‌چنین با اشاره به‌بودجه‌ی طالبان، گفته‌است که دو عامل مهم در این بودجه وجود دارند. عامل نخست پول اختصاص‌ داده‌شده به‌انجام وظیفه‌ای نهادهای دولتی و عامل دوم، هزینه‌های «سنگین» برای سکتور نظامی این رژیم است.

از سویی نیز بحران عدم مشروعیت و عدم رسمیت این رژیم در سطح بین‌المللی، به‌باور این گزارش، راه را بر مداخله‌ی خارجی و کمک‌ها برای مدیریت تغییرات اقلیمی بسته‌است و پیچیدگی این اوضاع باعث شده که کشورها چندان علاقه‌مند سرمایه‌گذاری اقلیمی در افغانستان نباشند.

این گزارش به‌عدمِ وجود اجماع و اراده‌ی منطقه‌ای در جنوب و مرکز آسیا برای رویارویی با تغییرات اقلیمی نیز اشاره کرده‌است. چنان‌چه بنابر این گزارش، در گفت‌وگوهای رژیم طالبان با همسایگان آن، مسئله‌ی تغییرات اقلیمی «هرگز» مورد بحث قرار نگرفته‌است.

چالش‌های منطقه‌ای برخورد با تاثیرات تغییرات اقلیمی در افغانستان به‌باور انستیتوت خاورمیانه در این‌جا به‌پایان نمی‌رسد. در گزارش آمده‌است که طالبان «ظرفیتِ کافی» برای هم‌کاری با همسایگان خود در این مورد را ندارند، از سویی نیز نه طالبان و نه شرکای منطقه‌ای رژیم این گروه هیچ‌یک این تغییرات اقلیمی را در مقامِ یک «بحران مشترک» به‌رسمیت نشناخته و «عمل مشترک» در راستای مدیریت آن‌را آغاز نکرده‌اند.

گزارش برخورد طالبان با مردمِ مناطق آسیب‌پذیر در برابر تغییرات اقلیمی را «وحشیانه» توصیف می‌کند. بازداشت‌ها، قتل‌ها، کوچ‌های اجباری و برخورد تبعیض‌آمیز، قسمت‌هایی از رویه‌ی طالبان در برابر مردم این مناطق را در می‌گیرند.

درکنار این‌ها، بنابر گزارش، ممنوعیت کشتِ تریاک نیز بر اثر اوج‌گیری تاثیرات تغییرات اقلیمی، تاثیری نامطلوب بر زندگی مردم جنوب و جنوب شرق افغانستان خواهد گذاشت.

از سویی نیز گزارش بر نبود نیروهای متخصص و حتا یک مرکز تحقیقات اقلیمی در افغانستان و تاثیرات منفی آن اشاره کرده‌است.


در پایان گزارش آمده‌است که راه برای گذار از این بحران در افغانستان بسیار دشوار و پُرخار خواهد بود. درحالی‌که ایجاد تغییر در استراتژی‌های سیاسی طالبان و هم‌کاران منطقه‌ای آنان ممکن است سال‌ها و حتا دهه‌ها وقت ببرد، اما تغییرات اقلیمی منتظر این تعاملات نخواهد نشست؛ چنان‌چه افغانستان در سال جاری سومین خشک‌سالی متوالی خود را سپری می‌کند.