مجموعه‌ای از اسناد رسمی و پیام‌های داخلی که به‌دست تلویزیون «دیار» رسیده، نشان می‌دهند که گروهی از دانشجویان افغانستان در ایران که با بورسیه‌ی رسمی نهاد ریاست‌جمهوری این کشور در دانشگاه طبی «شهید صدوقی یزد» سرگرم تحصیل اند، اکنون پس از چهار سال، در خطر فوری اخراج از دانشگاه قرار دارند.
این دانشجویان که شمار شان به بیست تن می‌رسد، به تلویزیون دیار گفته‌اند که این دانشگاه به آن‌ها اطلاع داده است به‌دلیل عدم پرداخت هزینه‌های تحصیلی از سوی نهاد تمویل کننده (دفتر ریاست‌جمهوری ایران)، خدماتی چون اعاشه برای آن‌ها قطع شده و ادامه‌ی حضورشان در دانشگاه و خوابگاه، منوط به پرداخت هزینه‌ها از سوی خود این دانشجویان است.
بر اساس اطلاعات رسیده به دیار، مسئولان دانشگاه به این دانشجویان تا فردا (یکشنبه، ۲۲ سرطان) فرصت داده‌اند تا هزینه‌های تحصیلی را از «منابع شخصی» خود پرداخت کنند و در غیر این صورت، باید خوابگاه دانشگاه را ترک کنند.
این گروه شامل دختران و پسران نخبه‌ای است که در رقابت سراسری کانکور افغانستان با نمرات بُلند پذیرفته شده بودند و در حال حاضر در سمستر نهم رشته‌ی طب مشغول تحصیل در ایران اند.
بر اساس یک نامه‌ی رسمی وزارت تحصیلات عالی طالبان، اداره‌ی بورسیه‌ها‌ی این وزارت نیز تایید کرده که بورسیه‌ها‌ی این دانشجویان در سال ۱۳۹۹ از سوی دفتر ریاست‌جمهوری ایران اعطا شده و اکنون به‌دلیل عدم پرداخت تعهدات مالی از سوی این نهاد، ادامه‌ی تحصیل آن‌ها در معرض «خطر جدی» قرار گرفته است.
از سویی هم، در نامه‌ای که دانشگاه علوم طبی یزد به تاریخ اول جوزای امسال صادر کرده، رسماً اعلام شده که هیچ نوع خدمات آموزشی، خوابگاهی و خوراکی به این دانشجویان ارائه نخواهد شد، مگر این‌که بدهی‌ها به‌طور کامل تسویه گردد. این هشدار با اقدام عملی نیز همراه شده و براساس پیام‌های رسمی مسئولان خوابگاه، ارائه‌ی نان برای این محصلان قطع شده است. همچنین این دانشجویان به‌طور رسمی از حضور در شفاخانه‌ی این دانشگاه برای فراگیری آموزش‌های عملی منع شده‌اند. این اقدام در حالی صورت گرفته که آموزش عملی بخش کلیدی دوره‌ی طبابت به شمار می‌رود و قطع آن می‌تواند مسیر تحصیلی این دانشجویان را منحرف کند.
در اسناد موجود، ریاست امور بین‌الملل دانشگاه صراحتاً اعلام داشته که تعهدی از جانب دانشگاه برای تامین هزینه‌های محصلان وجود ندارد و نهاد تمویل‌کننده –یعنی ریاست‌جمهوری ایران– باید پاسخ‌گو باشد. تلاش‌های این محصلان برای جلب توجه نهادهای ایرانی اما تا کنون بی‌نتیجه مانده است.
با این همه، بر اساس سند رسمی سازمان «توسعه‌ی همکاری‌های علمی و فن‌آورانه بین‌المللی»، زیرمجموعه‌ی معاونت ریاست‌جمهوری ایران، که در تاریخ دهم ثور امسال عنوانی این دانشگاه فرستاده شده، ادامه‌ی خدمات به دانشجویان بورسیه‌ی افغانستان در دانشگاه علوم طبی یزد مشروط به «اصلاح و ارسال مجدد مستندات» از سوی دانشگاه عنوان شده است. در این نامه، سخنی از قطع یا توقف بورسیه به میان نیامده، بلکه بر لزوم طی مراحل اداری و ارائه‌ی اسناد مورد نیاز برای ادامه‌ی حمایت‌ها تاکید شده است.
بر بنیاد اسناد دیده شده از سوی دیار، ریاست ارتباط خارجه‌ی وزارت تحصیلات عالی طالبان، پنج روز پس از نامه‌ی یادشده، در تاریخ پانزدهم ثور، از وزارت خارجه‌ی این گروه خواسته است تا از مجاری رسمی، این معضل را با مقام‌های ایرانی دنبال کند. اما تا این لحظه، هیچ‌گونه واکنشی از سوی سفارت طالبان در تهران یا دیگر مراجع ذی‌ربط ثبت نشده است.
دیار دریافته‌است که این دانشجویان به‌دلیل تعلق به بورسیه‌ای که ماهیت «دولتی و رسمی» داشته، خودشان حق کار، اشتغال یا درآمدزایی شخصی در ایران را ندارند. آن‌ها تنها به این شرط پذیرفته شدند که جمهوری اسلامی ایران تمامی هزینه‌های آموزشی و اقامتی آنان را تامین کند؛ اما پس از گذشت چهارسال، این تعهد ظاهراً یک‌جانبه لغو شده و مسئولیت بدون اطلاع به دوش دانشجویان واگذار شده است.
دانشجویان در مکاتبات شخصی، ابراز داشته‌اند که به لحاظ روانی «کاملاً تحت فشارند» و تهدیدهای مکرر خوابگاه و مسئولان مبنی بر اخراج اجباری، آن‌ها را دچار «اضطراب شدید» کرده است. آنان می‌گویند با وجود همه‌ی تلاش برای «افتخارآفرینی»، اکنون نه‌تنها با اخراج تحصیلی، بلکه با اخراج جسمانی و آوارگی هم روبه‌رو هستند.
این رویداد در شرایطی رخ می‌دهد که افغانستان در سال‌های پسین با بحران آموزشی، تبعیض جنسیتی در نظام تحصیلی، و نبود فرصت برای تحصیل در رشته‌های تخصصی مواجه بوده‌است.
تا لحظه‌ی نوشتن این گزارش، مقام‌های طالبان و جمهوری اسلامی ایران به پرسش‌های تلویزیون دیار در مورد سرنوشت این دانشجویان پاسخ نداده‌اند و هیچ‌گونه اقدامی نیز از سوی دولت ایران، سفارت طالبان در تهران یا دیگر مراجع مسئول در این رابطه دیده نشده‌است.
