۲۰۲۴ و طالبان؛ سالِ سرکوب و محدودیت

در نسبت با دگر کشورهای جهان – از اروپا تا ایران و امریکا که در ۲۰۲۴ با چالش‌های گسترده‌ی داخلی و خارجی رویارو شدند – افغانستان سال «کم سروصدایی» را پشت سرنهاد. ولی به‌رغم «افتادن» افغانستان از سرخط خبرهای داغ جهان؛ فاجعه‌ی پنهان و خاموش این کشور زیر سایه‌ی سلطه‌ی حاکمیتی که پرسش‌هایی «بسیار جدی» در مورد کارنامه، مشروعیت و سیاست‌های آنان وجود دارد، کماکان جاری‌ست.

دیده می‌شود که حامیان رژیم طالبان خُرده‌ خبرهای اقتصادی‌ای که از نشانی این رژیم نشر می‌شود را دالی بر اغاز فرایند «رهایی» این کشور پس از چند دهه درگیری و نبرد دردناک می‌خوانند؛ ولی‌ به‌راستی این پروژه‌ها و کارخانه و بند و چکدم ساختن‌های آفاقی در برابر بحران عمیق جنسیتی و حقوق بشری این کشور چه معنایی دارد؟

آیا گشایش بندهای برق احساسات جریحه‌دار شده‌ی نصف جمعیت افغانستان را «جبران» یا «مدیریت» می‌تواند؟ آیا فرار متخصصان و تقریباً تمامی نیروهای نخبه و متخصص کشور با افزایش روزانه‌ی تعداد مدارس دینی جبران خواهد شد؟

مسئله این است که افغانستان در سال گذشته‌ی میلادی نیز به‌همان تالابی که در آگست ۲۰۲۱ به آن سقوط کرده بود فروتر و فروتر رفت. فرمان‌های ملا هبت‌الله که از هر پنج‌تای آن‌ها یکی‌شان در مورد زن‌ها است بیشتر از پیش نشان می‌دهد که طالبان درگیری‌ای وسواس‌گون و «بیمارگونه» با زنان و مسائل مربوط با آن‌ها دارند؛ تا آن‌جا که امیر المومنین آن‌ها به‌صورتی جدی به این‌که زنان همسایه از کدام کلکین‌ها دیده خواهند شد فکر کرده است.

از سویی دگر جامعه‌ی جهانی در برخورد با این رژیم و سیاست‌های آن همانقدر که در دو سال نخست دچار گیجی بود، دچار گیجی ماند. رژیمی که وعده‌ی کاهش کشت کوکنار را می‌دهد و امنیت منطقه‌ای و در همین حال رهبر القاعده در خانه‌ی وزیر داخله‌اش ترور می‌شود.

ماجرا این است که ۲۰۲۴ هیچ نشانی از «بهبود» شرایط و یا حتا «تغییر نسبی» حاکمیت طالبان در بر نداشت؛ صرفاً قانون‌هایی که هرچه بیشتر افغانستان را به‌مرز بدوی شدن می‌رانند صادر شد و واپس‌گرایی برخی از این فرمان‌ها چنان بودند که حتا باعث تفرق درونی میان طالبان شد.
اما نه‌تنها خبر چندان خوبی برای مردم افغانستان در این سال وجود نداشت بلکه در واقع بعضی از برخی جهان موضوعات وخامت بیشتری یافتند؛ ۲۰۲۴ نشان داد که اگر شرایط به همین گونه‌ی جاری جلو بروند، حاکمیت طالبان تا چند و چندین سال دگر نیز به‌همین سانی که هست برجا خواهد ماند.

اگر طالبان در دور نخست پنج سال حکومت دارند، سه سالی که تاکنون در این دور حاکمیت داشته‌اند، خبری از تزلزل حاکمیت تمامیت‌خواه و اقتداگرای آن‌ها یا پیشروی قابل ملاحظه‌ی مخالفان مسلح آن‌ها را در پی نداشته‌است.

۲۰۲۴ بیشتر از پیش افغانستان را در وضعیت بلاتکلیفی میان گذشته‌ای که دگر نیست و آینده‌ای که آمدن آن هرسال برای سالی دگر به‌تعویق می‌افتد قرار داد.