مرز شمال شرقی افغانستان با تاجیکستان، روزهای شنبه جنبوجوش دگری دارد. این روز، روز «شنبهبازار» است. بازارچهی کوچکی که برای تامین نیازهای مردم مناطق مرزی تاجیکستان و افغانستان «حیاتی» و بسیار ارزنده است. «شنبه بازار» قلعهی خمب که تاجیکستان آن را بسته بود، اخیراً بازگشایی شده و فرصتی برای مردم همزبان دو سوی مرز برای تامین نیازها فراهم آورده است.
تاجیکستان، همسایهی شمالی شرقی افغانستان، مرزی هزار سیصد کیلومتری با افغانستان دارد و دولت آن طالبان را همچنان و تاهنوز به عنوان یک گروه تروریستی میشناسد. تنشها میان رژیم طالبان و تاجیکستان از آگست ۲۰۲۱ تاکنون مکرراً بالا گرفته است.
با این وجود نزدیکی مردم دو سوی مرز – که مرزکشیهای پسااستعماری آنان را از خانوادههایشان در آنسوی مرز جدا کرده است – نه تنها کمتر نشده است بلکه رویدادهای چون بازارچهی گرم روزهای شنبه این رشتهها را نزدیکتر نیز میکند.
حاجی قاسم ۶۰ ساله، در گفتوگو با خبرگزاری فرانسه از بازگشایی این بازار ابراز خرسندی کرده و گفته است که «اینجا میتوانیم پوشاک، شیرینی، چای و حتا مواد تعمیراتی تهیه کنیم.»
شنبهبازار اما فقط برای دادوستد مواد غذایی و نیازهای اولیهی زندگی برای مردم دو سوی مرز که فاصلهی به نسبت زیادی با مراکز اصلی تجاری در کشورهای خود دارند ساخته نشده است؛ در این بازار کالاهای فرهنگیای چون قالیچههای دستباف، کلاههایی که نمادهای فرهنگی تاجیکستان یا افغانستان است و دگر اجناس ظریف نیز یافته میشود.
یک مقام تاجیکستانی به خبرگزاری فرانسه گفته است که این بازار از سال ۲۰۰۴ باز بود و مردم هردو طرف از وجود این بازارچه بهره میبردند، اما پاندمی کووید و بیثباتی سیاسی در افغانستان تاجیکستان را مجبور به بستن از بازارچه کرد. البته بازگشایی این بازار نیز همراه با نظارت شدید نیروهای تاجیکستانی بوده است.
خبرگزاری فرانسه در گزارشی که از این بازار تهیه کرده است همچنین نوشته است که مردم افغانستان در این بازار با تاجیکها قابل تفکیک هستند. آنان با ریشهای بلند و کلاه سنتی «پکول» دیده میشوند، درحالیکه تاجیکان معمولاً لباسهای مدرنتری به تن دارند و تعداد کمی از آنان ریش میگذارند.
خصوصیت جالب دگری در مورد این بازارچه این است که از آنجا که این بازار به صورت قانونی در خاک تاجیکستان واقع شده است؛ زنان اجازهی حضور آزادانه و خرید اجناس مورد نیازشان را در این بازار دارند و محدودیتهای رژیم طالبان بر زنان افغانستان در این بازار اعمال نمیشود.
شنبهبازار را میتوان نقطهی امید کوچکی برای مردم بحرانزدهی مناطق شمالشرقی افغانستان دانست که فقر، بیٍثباتی سیاسی و دوری از مرکز به دشواریهای زندگیهای بسیار دشوار آنان افزوده است.
تلویزیون دیار از سوی شماریاز «خبرنگاران در تبعید» افغانستان پایهگذاری شدهاست. اینرسانه هماکنون روی پایگاههای دیجیتال، رویدادهای افغانستان و جهان را به زبانهای فارسی، پشتو و انگلیسی روایت میکند و در نظر دارد تا بهزودی پخش زندهی اینترنتی و ماهوارهای اش را نیز آغاز کند.