درخشان‌ترین ستاره‌ی شام را دیده‌اید؟ نقطه‌ی روشن درخشان آسمان پس از شام را، در موردش چه می‌دانید؟ این را احتمالاً می‌دانید که این ستاره در حقیقت ستاره نیست و یک سیاره است، سیاره‌ی زهره، ناهید یا ونوس؛ دومین و گرم‌ترین سیاره‌ی منظومه‌ی شمسی. اما این را هم می‌دانید که یک روز در ناهید تقریباً برابر با یک سال در زمین است؟ این را که انسان‌ها زهره – یا همان ونوس – را از سه‌ونیم هزار سال پیش می‌شناختند و سیر حرکتش را رصد می‌کردند چطور؟ یا این را که این سیاره به‌دلیل شباهت‌هایش به زمین «خواهر زمین» نیز خوانده می‌شود؟ در این مطلب شما را به سفری فضایی و تا جالب‌ترین حقایق در مورد این سیاره‌ی حیرت‌آور می‌بریم.
ستاره‌ی شام یا ستاره‌ی صبح؟
ونوس تنها «ستاره‌ی شام» و درخشان‌ترین ستاره‌ی آسمان در آغاز شب نیست؛ بلکه این سیاره به نام «ستاره‌ی صبح» نیز شناخته می‌شود، زیرا روشن‌ترین ستاره‌ی آسمان سپیده دم نیز است و تا آخرین لحظات قبل از طلوع خورشید در آسمان مانده و جلوه‌گری می‌کند.
نیاکان ما ناهید را به خوبی می‌شناختند
ونوس که در کنار مریخ، یکی از دو سیاره‌ی همسایه‌ی زمین در منظومه‌ی شمسی است، از آنجا که به زمین نزدیک است و به سادگی قابل مشاهده می‌باشد، جایگاهی ویژه در فرهنگ‌ها و تمدن‌های انسانی پیدا کرده است. نام دگر ناهید در فارسی که «بیدخت» و از «بغدخت» می‌آید به معنای دختر خدا است. در لاتین نام خدای زیبایی و عشق، «ونوس» را بر روی این سیاره گذاشته‌اند و در یونان باستان نیز این سیاره را به‌نام خدای زیبایی و فضیلت، «آفرودیت» می‌خواندند.
مطالعه‌ی حرکت و مشخصات این سیاره تا سال ۱۶۰۰ قبل از میلاد و به زمان بابلی‌های می‌رسد. قدیمی‌ترین سند اخترشناختی پیدا شده در امپراتوری بابلی‌ها مربوط به یک مطالعه‌ی ۲۱ ساله از چگونگی حرکت سیاره‌ی ناهید است. ناهید تاثیر فرهنگی و هنری گسترده‌ای بر تمدن انسانی داشته و الهام‌بخش اسطوره‌های مهمی در جهان باستان بوده است.
در ناهید باران «اسیدی» می‌بارد
ناهید از جهات بسیاری با سیاره‌ی زمین شبیه است، به لحاظ اندازه، جوانی سطح و پوشیدگی این سطح با ابرها و اتموسفیر. ناهید هم‌چنین مثل زمین دارای رشته کوه‌ها، دشت‌ها و سطح ناهموار است. با این وجود بعضی از تفاوت‌های جدی باعث تمایز این سیاره با زمین شده است. یکی از آن‌ها این است که از ابرهای ناهید برخلاف زمین نه آب، بلکه اسید می‌بارد. اغلب ابرهای این سیاره «اسید سولفاریک» می‌بارند که ماده‌ای کشنده است.
ناهید همچون جهنم گرم است
اگرچه فاصله‌ی ناهید با خورشید از سیاره‌ی اول منظومه‌ی شمسی، عطار، بیشتر است، اما به دلیل تفاوت‌های سطحی و اتموسفیر، ناهید گرم‌ترین سیاره‌ی منظومه‌ی شمسی است. درجه‌ی حرارت در این سیاره تا عدد سرسام‌آور ۴۷۰ درجه‌ی سانتیگراد (۸۸۰ درجه‌ی فارنهایت) بالا می‌رود که حتا تصور چنین گرمایی برای انسان‌ها کاری بسیار دشوار است و این گرما، موجودیت هرنوعی از حیات در ناهید را ناممکن کرده است.
البته فقط گرمی عادی درجه‌ی حرارت در سطح سیاه که ناشی از اتموسفیر شدیداً کاربنی این سیاره است نیست که ناهید را تبدیل به تجسد دوزخ می‌کند؛ در کنار این درجه ناهید یکی از پُر آتشفشان‌ترین سیاره‌های شناخته‌شده است. دست‌کم ۱۵۰۰ آتشفشان شناخته‌شده و فعال بر روی سطح این سیاره قرار دارند که گرما و درجه‌ی حرارت این سیاره را حتا بالاتر نیز می‌برند.
سیاره‌ی تنها
ونوس اگرچه هزاران سال است که از سوی زمینیان نظاره می‌شود و به عنوان «خدای زیبایی و عشق» مورد احترام و مهر قرار می‌گیرد؛ اما این سیاره‌ی جهنمی در حقیقت تنهاست. عطارد و ناهید یگانه سیاره‌های منظومه‌ی ما هستند که هیچ ماهی ندارند و به تنهایی به دور خورشید می‌چرخند؛ البته ما انسان‌ها که با هم‌راهی چند میلیون ساله‌ی مهتاب عادت کرده‌ایم؛ به سختی می‌توانیم شرایط این سیاره‌ی «تنهاگرد» را درک کنیم. این تنهایی تلخ‌تر هم می‌شود هنگامی که ما در می‌یابیم که براساس یک نظریه‌ی علمی؛ ونوس تنها نبوده است و ماه داشته، اما جاذبه‌ی بی‌رحم خورشید آن ماه را از ناهید گرفته است.
سیاره‌ای که سالش کوتاه‌تر از روزش است
یک روز در ونوس به راستی روزی نجومی و کیهانی است، روزی بسیار طولانی. یک روز این سیاره تقریباً برابر با یک سال در زمین است، دقیق‌تر ۲۴۳ روز در زمین که این آهستگی چرخش این سیاره‌ی پیر و تنها، روز آن را طولانی‌ترین روز در میان تمام سیارات منظومه‌ی شمسی می‌کند. اما از آن جالب‌تر این‌که یک سالِ ناهید که همان یک چرخش کامل این سیاره به دور آفتاب است، از روز این سیاره طولانی‌تر است و مساوی با ۲۲۴ روز زمین است. به عبارتی چرخش این سیاره به دور خودش (روز) طولانی‌تر از چرخش این سیاره به دور خورشید (سال) است.
ناهید مهیمانان زمینی زیادی داشته است
قبل از این‌که سیاره‌ی سرخ (مریخ) تبدیل به یک هدف قابل دست‌یابی برای پژوهش‌های فضایی انسانی شود؛ ناهید گزینه‌ی محبوب دانشمندان زمینی برای اجرای تحقیقات و عملیات‌های فضایی بود. از زمان آغاز تلاش برای رسیدن به ناهید در سال ۱۹۶۱ تاکنون ۴۱ ماموریت فضایی برای فرستادن کاوشگر به ناهید انجام شده است که ۲۰ عدد از این کاوشگران موفقانه عملیات خود را انجام داده‌اند. در حقیقت ونوس نخستین سیاره‌ی غیر از زمین بود که انسان‌ها یک ساخته‌ی دست خود را به آن فرستادند، این ماموریت از سوی اتحاد جماهیر شوروی صورت گرفته بود.
این سفر کوتاه ما این‌جا به پایان می‌رسد، امیدواریم مشخصات این سیاره‌ی خوب و «خواهر زمین» برای‌تان آموزنده و جالب بوده باشد؛ تا سفر آسمانی بعدی و دوری از دغدغه‌های زمینی به قصد شناختن آسمان روشن بدرود.
