ایران بامداد روز یکشنبه طلسم «تهدیدهای بدون عمل» علیه اسرائیل را شکسته و بالاخره حملهی پهپادی و موشکی گستردهای بهروی اهداف نظامیای در خاک اسرائیل انجام داد. این حمله واکنشهای تند و گستردهی جهانی را بههمراه داشته و نگرانی شدیدی را در مورد آغاز جنگی دگر در خاورمیانه پدید آورده است؛ در این میان اما تاثیر این حمله بهروی افغانستان چه خواهد بود؟ این تاثیر را دستکم میتوان در سه سطح بررسی کرد، تاثیر سیاسی، تاثیر اقتصادی و تاثیر این حمله بر پناهندگان افغانستان در ایران.
در سطح نخست میتوان مطمئن بود که طالبان چنانچه در گذشته برخورد – دستکم لفظی – شدید با اسرائیل داشته و همچون بسیاری از کشورهای اسلامی آن را «جنایتکار» و صهیونیستی خوانده و دانسته است؛ در این درگیری و تنش از موضع ایران و ضدیت با اسرائیل دفاع خواهد کرد. اعلامیهی وزارت امور خارجهی طالبان که حملهی ایران را «دفاع مشروع» خوانده است موید همین همدردی و همدلی طالبان با ایران و پافشاری بر گرایش سیاسی مسلم طالبان است که همانا اسلامگرایی سیاسی و تاکید بر رویارویی با «کفار» و «یهودان» میباشد. این موضعگیری سیاسی میتواند منتج به منزویشدن هرچه بیشتر طالبان در سطح دیپلماتیک گردد.
این همدلی و همدردی دیپلماتیک اما بهاحتمال قریب به یقینی به دخالت مستقیم در جنگ نخواهد کشید. رژیم طالبان تاکید اکیدی داشتهاند که اجازهی استفاده از خاک افغانستان برعلیه هیچ کشور دگری را نخواهند داد و با درسگیری از سرنگونی رژیم پیشین خویش در دههی نود میلادی از هرگونه مداخلهای که بیمورد و بیجا بدانند خودداری خواهند کرد. چنانچه آنان در مورد حملهی اسرائیل به غزه نیز به محکوم کردن حملات اسرائیل اکتفا کردند.
سطح دوم اما سطحی اقتصادی است. الامارهی طالبان با نشر گزارشی یکی از دستآوردهای طالبان در سال گذشتهی میلادی را گسترش تجارت افغانستان با ایران خوانده است. افزایش کمسابقهی قیمت دالر در شب حملهی ایران به اسرائیل نشانگر آغاز دور جدیدی از فشارهای اقتصادی و احتمال وضع تحریمهای بیشتر جهانی بر روی ایران است و این فشار اقتصادی بهحتم که تاثیری نامطلوب بر روی پروژههای مشترک اقتصادی ایران و افغانستان خواهد داشت. بندر چابهار و مرز اسلامقلعه که دو گذرگاه مهم اقتصادی برای طالبان دانسته میشوند بعید است که با همان وضع پیشین رونق خود را حفظ کنند.
سطح سوم اما مربوط چند میلیون پناهندهی افغانستان در خاک ایران است. چنانچه همین حضور گستردهی مردم افغانستان در ایران مایهی نگرانی شدیدی میان مردم افغانستان در جهت آغاز جنگی میان ایران و اسرائیل شده است. آغاز این جنگ فشارهای موجود بر روی این پناهندگان را چند برابر خواهد کرد؛ فشار اقتصادی مضاعف، تشدید تنشها میان شهروندان ایرانی و پناهجویان افغانستان و امکان استفادهی ایران از این پناهجویان به عنوان «نیروهای جنگی» را میتوان در عداد خطرات اصلیای دانست که این پناهندگان را تهدید میکند.
بههرجهت هنوز نمیتوان پیامدها و محدودهی تاثیرات کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت این حمله را بهصورت دقیق مشخص کرد. چگونگی واکنش اسرائیل و حمایتهای جهانی از دو سوی این نبرد، میزان گستردگی این درگیری را تعیین خواهد کرد. با این وجود تاکنون تهدیدی جدی از این ناحیه متوجه افغانستان نیست.