«تبِ تطبیق شریعت»؛ بازداشت‌های طالبان

در پیِ انتشار خبرهایی مبنی بر بازداشت دختران و زنان جوان از سوی طالبان در غرب کابل به‌اتهام «بدحجابی»، اینک گزارش‌هایی مبنی بازداشت شماری دگر از دختران در منطقه‌ی تایمنی شهر کابل منتشر شده‌است. این بازداشت‌ها درحالی صورت می‌گیرند که مقامات رسمی طالبان سفر مولانا فضل‌الرحمان، رهبر جمعیت علمای پاکستان به کابل را، بنابر دعوت رهبر طالبان، تایید کرده‌اند. موج تازه‌ای از برخورد طالبان با زنان و مردم عامی افغانستان درحالی آغاز شده‌است که هم‌اینک نیز سیاست‌ها و محدودیت‌های این گروه در قبال زنان افغانستان،‌ قابل پذیرش نبوده و مصداق «نقض حقوق بشر» شمرده می‌شود، با این حال آنچه در میان طالبان به‌تازگی شیوع یافته‌است، موج تازه‌ای از «تبِ تطبیق شریعت» است، البته آنان نمی‌پذیرند که خوانش‌های انسانی و مدنی شریعت اسلامی را اجرا کنند، بلکه فکر می‌کنند که شریعت اسلامی حکم می‌کند که آنان مانع درس خواندن دختران شوند، ادعایی‌که به‌تکرار از سوی علمای دینی تمامی کشورهای اسلامی – به‌جز کسانی چون مولانا فضل‌الرحمان – رد شده‌است.

این کنش‌های تازه در میان طالبان نشان می‌دهد که ماجرایِ «نوگرایی» و «اصلاح‌گرایی» درونی در جبش طالبان، صحت چندانی ندارد. حتا اگر نسل‌های تازه‌تر طالبان هم سعی کنند که اصلاحاتی – بسیار نامحسوس و اندک – در رفتار این تحریک ایجاد کنند، در برابر نیروهای سنتی و محافظه‌کار این گروه، حرفی برای گفتن ندارند. نیروهای سنتی گروه طالبان که از «ملاهای» پرورش‌یافته در دیوبند و جنگیده با شوروی و امریکا شکل‌يافته‌اند، کم‌ترین درکی از باورها و اندیشه‌های نسل‌های جدیدتر مردم ندارند و حتا گاه‌گداری به‌صراحت ادعا کرده‌اند که تمامی «مردم شهرنشین افغانستان، به‌خاطر هم‌کاری و یا سازگاری با نیروهای خارجی، از اسلام خارج شده‌اند و نیاز به تجدید ایمان دارند»، ادعاهایی‌که نشان می‌دهد طبقه‌ی سنتی این گروه در پی ساخت مجدد همان شیوه‌ی حکومتی این گروه در دور نخست حاکمیت آن‌ها در دهه‌ی نود میلادی دارند.

نکته‌ی تشویش‌برانگیز در این مورد همین است که نشان می‌دهد که طالبان به بستن درهای مکتب و اخراج زنان از کار بسنده نکرده و در پی «تحمیل تام‌وتمامِ» باورهای خود به مردم افغانستان هستند، باورهایی‌که به‌کرات از دایره‌ی شریعت اسلامی خارج شده و تبدیل به ملاحظات شخصی و فرهنگ قبیله‌ای شده‌است. آنان دیر یا زور به‌سراغ عرصه‌های دست‌نخورده‌ی زندگی مردم این کشور نیز خواهند رفت، آنان دوست ندارند و نمی‌گذارند که در خانه‌های مردم این کشور ماه‌واره باشد و آنان به برنامه‌های تلویزیونی خارجی دسترسی داشته‌باشند، آنان دوست ندارند که جوانان این کشور به اینترنت و شبکات مجازی دسترسی داشته و بتوانند به دانش‌های بشری – که نتیجه‌ی ابتدایی آنان نفی مشروعیت و صلاحیت اخلاقی طالبان است – دست‌شان برسد.