نهاد «خبرنگاران افغانستان در تبعید» در تازه‌ترین گزارش خود، سال 1403 را یکی از «دشوارترین» سال‌ها برای آزادی بیان و فعالیت رسانه‌ای در افغانستان توصیف کرده و افزوده که در این سال 232 مورد نقض حقوق خبرنگاران و رسانه‌ها در این کشور ثبت شده‌است.
این گزارش نشان می‌دهد که رسانه‌های فعال در افغانستان «به‌شدت سرکوب» می‌شوند و دسترسی آزاد به اطلاعات ندارند. در این گزارش آمده‌است دسترسی به اطلاعات برای خبرنگاران در افغانستان، «300 درصد نسبت به دوره‌ی جمهوری محدودتر شده‌است.» گزارش افزوده که چالش‌های رسانه‌ها در دسترسی به اطلاعات منجر به کاهش تنوع برنامه‌های آن‌ها شده‌است.
این گزارش می‌افزاید که طالبان در سال گذشته چندین کارشیوه‌ی تازه صادر کردند که آزادی بیان و فعالیت‌های رسانه‌ای را در افغانستان «به‌شدت کاهش» داد. این موارد شامل ممنوعیت نشر تصاویر «جان‌داران»، پخش زنده‌ی برنامه‌های سیاسی و اقتصادی، پخش برنامه‌های انتقادی درباره‌ی قوانین و سیاست‌های طالبان، منع دعوت از مهمانان تایید نشده توسط این گروه و الزام استفاده از واژه‌های «شهید» و «شهادت» در بازتاب رویدادهای مرتبط به کشته‌شدگان طالبان، می‌باشند.
در این گزارش همچنان آمده‌است که در سال گذشته 27 رسانه به دلیل اعمال محدودیت‌های تازه از سوی طالبان، متوقف شده‌اند که تا کنون 13 رسانه همچنان بسته باقی مانده‌اند. گفته می‌شود که این رسانه‌ها عمدتاً مستقل بوده و از سیاست‌های این گروه نقد می‌کردند.
از سوی دیگر اما، طالبان با ایجاد چنین شرایط محدود برای رسانه‌های آزاد، خود اقدام به تاسیس رسانه کرده‌است. خبرنگاران افغانستان در تبعید گزارش داده که طالبان در سال گذشته، 4 رسانه ایجاد کرده تا محتواهای سازگار با ایدئولوژی این گروه را بازتاب دهند.
«سیاست‌های طالبان بیشترین تاثیر را روی خبرنگاران زن گذاشته‌است»
نهاد نام‌برده گزارش داده که خبرنگاران و کارمندان زن در رسانه‌ها بیشتر از مردان از سیاست‌های طالبان تاثیر پذیرفته‌اند. در گزارش آمده‌است که 97 درصد از خبرنگاران زن به دلیل محدودیت‌های طالبان شغل خود را از دست داده‌اند. در عین حال، در همین سال، مجموعاً دو هزار خبرنگار دیگر در افغانستان کار خود را از دست داده‌اند. این گزارش می‌افزاید که رسانه‌ها در 22 ولایت کشور فاقد کارمند و یا خبرنگار زن اند و از میان 300 کارمند رسانه‌های افغانستان، تنها 80 تا 90 خبرنگار زن «به‌گونه‌ی محدود» و در شرایط سخت، کار می‌کنند.
خبرنگاران در چه شرایطی استند؟
در گزارش «خبرنگاران افغانستان در تبعید» آمده‌است که با افزایش محدودیت‌ها، تهدیدها و نبود امنیت شغلی، بسیاری از خبرنگاران شغل خود را از دست داده‌اند. برخی از آن‌ها قصد سفر برای پیدا کردن کار در کشورهای دیگر را دارند و عده‌ای اکنون در کشورهای دیگر به‌سر می‌برند. آمار این گزارش نشان می‌دهد که اکنون «نزدیک به 300 خبرنگار در پاکستان، حدود 100 تن در ایران، حدود 20 تن در ترکیه، همین تعداد در هند و 27 خبرنگار دیگر در تاجیکستان برای انتقال به کشورهای دومی در حالت بی‌سرنوشتی به‌سر می‌برند.» بسیاری از خبرنگاران که اکنون مصروف کار رسانه‌ای استند، نیز با مشکلات اقتصادی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
در این گزارش از کشته شدن یک خبرنگار، زخمی‌شدن 13 تن و بازداشت 60 تن در سال گذشته خبر داده‌است. در گزارش این نهاد آمده‌است که «9 خبرنگار به حبس طولانی محکوم شده‌اند، 17 تن مورد لت‌وکوب قرار گرفته‌اند و 44 تن تهدید و یا توهین» شده‌اند. در سال گذشته، همچنان «53 مورد هجوم نیروهای طالبان بر رسانه‌ها» نیز گزارش شده‌است.
در این گزارش همچنان بر نبود قوانین رسانه‌ای در افغانستان اشاره شده‌است. در گزارش آمده‌است که قوانین رسانه‌ای که در دوره‌ی جمهوری تصویب شده بودند، توسط طالبان اجرا نمی‌شوند؛ وضعیتی که به‌گفته‌ی این نهاد منجر به نبود چارچوب مشخص قانونی برای فعالیت رسانه‌ها شده‌است. این گزارش همچنان بر سانسور طالبان تاکید کرده و نوشته‌است که این گروه تنها اجازه‌ی نشر محتواهایی را می‌دهد که همسو با دیدگاه‌های آن باشند.
این محدودیت‌ها روی رسانه‌ها در حالی گزارش می‌شوند که این گروه در پی «تقویت روایت خود» در مورد وضعیت افغانستان می‌باشد و در بسیاری از موارد -همان‌گونه که در این گزارش نیز یاد شده- طالبان در ارائه‌ی اطلاعات «گزینشی» عمل می‌کنند و در پی «بهره‌وری حداکثری» از رسانه برای «ارائه‌ی تصویر مثبت» از خود می‌باشد.
