وحید عمر، چهره‌ای که در دو دهه نظام جمهوری از سخنگویان و راهبردسازان ارتباطی حکومت بود، حالا در گوشه‌ای از امریکا با راه‌اندازی پادکست و کانال یوتیوب «گفت‌وگوهای آشپزخانه»، روایتی تازه از زندگی جدید خود را به اشتراک می‌گذارد.
هوادارانش می‌گویند او با این کار نشان داده که می‌توان از تجربه‌های تلخ، پلی برای امید و ارتباط ساخت. در مقابل، منتقدانش استدلال می‌کنند که افغانستان امروز، فراتر از روایت‌های روزمره، به شانه خالی نکردن از بارِ گذشته و کندوکاو در اشتباهاتی نیاز دارد که سرنوشت کنونی را برای افغانستان رقم زده‌اند؛ اشتباهاتی که او شاید خالق اصلی‌شان نباشد، اما به باور عده‌ای، در مسیرشان «همسو» بوده است.
این چهره که روزگاری سخنگوی حامد کرزی، مشاور ارشد اشرف غنی در امور روابط عامه و راهبردی و سفیر افغانستان در ایتالیا بود، پس از خروج از کشور در سال 2021، مسیری متفاوت را در پیش گرفته است. او در نخستین پادکست خود، از «احساس بیهودگی» به‌عنوان بزرگ‌ترین چالش زندگی مهاجرتش سخن می‌گوید و هدفش را از راه‌اندازی آن، خلق فضایی برای «گفت‌وگوی صمیمانه و بدون قضاوت» اعلام می‌کند.
از کابل تا امریکا؛ روایت یک مهاجرت
وحید عمر، متولد 1359 در کابل و تحصیل‌کرده در ایالات متحده و انگلستان، از چهره‌های پرسروصدای جمهوری پیشین افغانستان بود. او که او در دو دهه‌ی گذشته، عمدتاً در نقش‌های مطبوعاتی و رسانه‌ای دولت فعالیت داشت، پس از سقوط جمهوری و خروج از کشور، به گفته‌ی خودش خود را در مواجهه با واقعیتی تلخ یافت: زندگی مهاجرت. در نخستین پادکست «گفت‌وگوهای آشپزخانه»، او از تجربه‌ی یک سال اول پس از ترک افغانستان می‌گوید که با «حالت انکار و افسردگی» همراه بوده‌است. اقامت اولیه در خانه‌ی برادرش و سپس زندگی در منزل یکی از دوستان دوران مکتبش طی سه ماه پسین، تصویری از «بی‌ثباتی» در وضعیت او در این دوره ارائه می‌دهد. او با اشاره به دوری چندین‌ساله از مادر، همسر و فرزندانش و درگذشت خواهرش که اخیراً رخ داده، لایه‌ای از احساسات شخصی‌اش را به نمایش می‌گذارد.
عمر در این پادکست همچنین از ناکامی در یافتن شغلی معنادار در امریکا سخن می‌گوید. او توضیح می‌دهد که حتی آغاز همکاری با یک نهاد جهانی در ایالات متحده را نیز، با «اهداف بلندمدت» خود ناسازگار دیده. او می‌افزاید که تلاش‌های بعدی‌اش برای موفقیت در دیگر فرصت‌های شغلی نیز بی‌نتیجه مانده اند.
«گفت‌وگوهای آشپزخانه»: کاری برای ارتباط انسانی؟
«گفت‌وگوهای آشپزخانه» به گفته‌ی او تنها یک پادکست یا کانال یوتیوب نیست؛ تلاشی است برای بازسازی ارتباط انسانی در فضایی که عمر آن را «زهرآگین و پر از ابتذال» توصیف می‌کند. او فضای مجازی افغانستان را مملو از گفت‌وگوهای سیاسی و اجتماعی «مسموم» می‌بیند و هدفش را ایجاد بستری برای روایت‌های «واقعی و صمیمانه» قرار داده است. در نخستین قسمت، او با اشاره به وضعیت آشکار افغانستان و چالش‌های پناهندگان، از تجربه‌های شخصی‌اش به‌عنوان نقطه‌ی شروع استفاده می‌کند و مخاطبان را به مشارکت در این گفت‌وگو دعوت می‌کند.
راه‌اندازی پادکست و ورود به دنیای رسانه‌های دیجیتال میان سیاستمداران پیشین در کشورهای مختلف امری کم‌وبیش رایج بوده است؛ سیاست‌مدارانی که بیشتر به موضوعات کلان سیاسی، اقتصادی، فرهنگی یا زیست‌محیطی پرداخته‌اند، اما کار وحید عمر در «گفت‌وگوهای آشپزخانه» با دوری از پیچیدگی‌های سیاسی و تمرکز بر روایت‌های ساده از زندگی روزمره و چالش‌های شخصی، به نظر، «فضایی صمیمی‌تر» خلق کرده که به گفته‌ی هوادارانش، پلی برای پیوند با نسل جوان است، هرچند این رویکرد انتقادهایی را نیز به همراه داشته‌است.
برخی از کاربران در شبکه‌های اجتماعی از این اقدام استقبال کرده‌اند و آن را تلاشی برای بازتاب زندگی مهاجران و کاهش فاصله میان سیاست‌گران و مردم دانسته‌اند. با این حال، انتقاداتی نیز مطرح شده‌اند. برخی معتقدند که او به‌عنوان یک چهره‌ی سیاسی، باید به‌جای روایت‌های شخصی، به تحلیل دلایل سقوط جمهوری و پذیرش مسئولیت در آن‌چه رخ داده، بپردازد. کاری که به باور این شمار با فرهنگ سیاسی جامعه‌ی افغانستان «هم‌خوانی» دارد.
با این حال، وحید عمر در «گفت‌وگوهای آشپزخانه» به گفته‌ی خودش به دنبال خلق فضایی برای پیوند و انگیزه است، رویکردی که هوادارانش آن را ستایش می‌کنند اما منتقدانش هنوز با آن کنار نیامده‌اند.
