وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان اعلام کرده که رحمتالله حماد، رئیس اطلاعات و فرهنگ این گروه در ولایت زابل، از آرامگاه محمد هوتک، نویسندهای که کتاب «پته خزانه» به او نسبت داده میشود، بازدید کرده است.
حماد این آرامگاه را یکی از مکانهای «تاریخی» این ولایت توصیف کرده و گفتهاست که اقداماتی برای «بازسازی» آن انجام خواهد داد.
این آرامگاه در چهار کیلومتری روستای ممو، در ولسوالی سیوری ولایت زابل قرار دارد.
«پته خزانه» در سالهای پسین، موضوع بحثهای زیادی در میان پژوهشگران افغانستان بودهاست. طالبان آنرا کتابی معرفی کرده که از سوی محمد هوتک و به دستور شاهحسین هوتک (پسر میرویس خان هوتک و پنجمین و واپسین فرمانروای سلسله هوتکیان)، نوشته شدهاست.
بسیاری این کتاب را «سندی ارزشمند» برای تاریخ و ادبیات پشتو میدانند، اما عدهای دیگر آن را «جعلی» عنوان کرده و معتقدند که توسط محمد هوتک نه، بلکه از سوی عبدالحی حبیبی، تاریخنگار و پژوهشگر افغانستان در قرن بیستم میلادی یا در دوران مدرن نوشته شده است. این اختلاف نظر به دلیل سبک نگارش، زبانشناسی و نبود شواهد مستقل از وجود چنین اثری در زمان ادعا شده، همچنان ادامه دارد.
این کتاب به زبان پشتو است و به نثر و نظم تدوین شده و ادعا میکند که تاریخچهای از ادبیات پشتو و شاعران پشتون را از قرن هشتم میلادی تا زمان نگارش خود ارائه میدهد. نویسنده در این اثر سعی کرده است که نمونههایی از اشعار شاعران پشتون را جمعآوری کند و اطلاعاتی دربارهی زندگی و آثار آنها ارائه دهد.
با این حال، اصالت و اعتبار «پته خزانه» از زمان کشف آن در قرن بیستم مورد بحث و جدل بوده است. این کتاب در سال ۱۹۴۴ توسط عبدالحی حبیبی، تاریخنگار و پژوهشگر افغانستان، معرفی شد و او مدعی شد که «نسخهای خطی» از آن را یافته است.
در «پته خزانه» نام شاعرانی مانند امیر کرور (قرن هشتم میلادی) به عنوان نخستین شاعر پشتو ذکر شده و اشعاری به او نسبت داده شده است. اما منتقدان میگویند که زبان این اشعار با تحولات تاریخی زبان پشتو سازگار نیست و ممکن است «ساختگی» باشد.
از جمله، محمد صادق فطرت ناشناس، شاعر، خواننده و پژوهشگر شناختهشدهی افغانستان دربارهی این کتاب دیدگاههای «قاطع و جنجالی» ابراز کرده است. او این کتاب را به صراحت «جعل محض» نامیده و اصالت تاریخی آن را رد کرده است. ناشناس معتقد است که «پته خزانه»، که به عنوان اثری از محمد هوتک در قرن هجدهم میلادی معرفی شده و توسط عبدالحی حبیبی در سال ۱۹۴۴ منتشر شد، در واقع ساختهی خود حبیبی یا محصول دورانی متاخرتر است و نه سندی از زمان ادعا شده.
این اظهارات او واکنشهای گستردهای در میان مردم افغانستان و پژوهشگران ایجاد کرده است، با این حال، او بر موضع خود پافشاری کرده و آن را مبتنی بر «بررسی علمی و تاریخی» میداند.
این مقام طالبان در حالی از آرامگاه محمد هوتک در زابل بازدید میکند که رویکرد این گروه نسبت به فرهنگ، هنر و ادبیات همواره مورد «انتقاد شدید» بوده است. باورها این هستند رویکردهای فرهنگی و هنری طالبان این کشور را از جریان جهانی فرهنگوهنر دور نگه داشته و به گفتهی بسیاری، بیش از آنکه ریشه در دین داشته باشد، به «سنتهای قبیلهای و دیدگاههای متحجرانه» وابسته است که با نیازهای جامعهی امروزی سازگار نیست.