خانهی آزادی بیان در واکنش به گزارش اخیر سازمان ملل دربارهی وضعیت آزادی بیان و رسانهها در افغانستان اعلام کرده است که این گزارش بهطور کامل چالشهای موجود در این عرصه را بازتاب نمیدهد.
خانهی آزادی بیان افزودهاست که آمار نشرشده در این گزارش کمتر از واقعیت «تجربهشده» از سوی جامعهی رسانهای افغانستان است. برای نمونه، بیش از 300 رسانه در سهسال اخیر تعطیل شدهاند و 90 درصد زنان خبرنگار شغل خود را از دست دادهاند. همچنین طالبان با صدور دست کم 21 کارشیوهی «سختگیرانه و محدودکننده»، آزادی بیان و فعالیت رسانهها را به شدت «سرکوب» کرده است.
این نهاد همچنین خاطرنشان کرده که طالبان در برخی ولایات دستورنامهی «امر به معروف و نهی از منکر» را بر رسانهها تحمیل کردهاند که شامل ممنوعیت نشر تصویرهای «جانداران»، دخالت در محتوای رسانهها، و ممانعت از استفاده از دوربینهای رسانهای است. اقدامهایی که به گفتهی این نهاد، منجر به «تشدید سانسور و محدودیت شدید» دسترسی به اطلاعات شده است.
از سویی هم، خانهی آزادی بیان تاکید کرده است که نقش «رسانههای در تبعید» افغانستان در اطلاعرسانی و آگاهیبخشی در این گزارش «نادیده» گرفته شدهاست، در حالیکه به گفتهی این نهاد، «رسانههای در تبعید» در تقویت بدنهی جامعهی رسانهای افغانستان نقش چشمگیری دارند.
خانهی آزادی بیان در این اعلامیه از نهادهای حقوق بشری، سازمانهای جهانی پشتیبان رسانهها و جامعهی جهانی خواستهاست تا با اتخاذ رویکردی «قوی و واضح» از رسانهها در افغانستان پشتیبانی کنند و گامهای جدیتری برای حفاظت از آزادی بیان در این کشور بردارند.
سازمان ملل بهتازگی گزارشی «جامع» دربارهی وضعیت آزادی بیان و رسانهها در افغانستان طی سه سال گذشته منتشر کرده است. این گزارش که دورهی زمانی 15 اگست 2021 تا 30 سپتامبر 2024 را پوشش میدهد، به تهدیدات و محدودیتهای گستردهای که خبرنگاران و کارکنان رسانهها با آن مواجه هستند اشاره دارد.
بر بنیاد این گزارش، خبرنگاران در افغانستان به دلیل انجام وظایف «حرفهای» خود با ارعاب، تهدید، بازداشت خودسرانه، بدرفتاری، پیگردهای قضایی و حتی زندان روبهرو میشوند. علاوه بر این، رسانهها -تحت فشار طالبان- موظف هستند محتوای خود را پیش از نشر به تایید مقامهای این گروه برسانند و به دلیل نبود کارشیوههای «شفاف» برای تعریف خشونت یا توقیف خودسرانه، فرهنگ «خودسانسوری» در این کشور تقویت شدهاست.
در این گزارش ملل متحد همچنان آمده است که 84 درصد از خبرنگاران و کارکنان زن در رسانهها «بلافاصله» پس از بازگشت دوبارهی طالبان به قدرت در این کشور، کارهای شان را از دست دادهاند.
گزارش همچنین نشان میدهد که پیش از بازگشت طالبان به قدرت، 543 رسانه در افغانستان فعال بودند، اما تا نوامبر 2021، حدود 43 درصد این رسانهها تعطیل شدهاند که نشاندهندهی کاهشی «چشمگیر» در فعالیت رسانهای در این کشور است.