«حبیب الله کلکانی؛ از عیاری تا پادشاهی» نام نخستین سمینار علمی است که در چهارچوب سمینارهایی زیر عنوان «تاجیکان نام‌دار افغانستان معاصر» روز سه‌شنبه (۰۲ جوزا)، در «تالار مرکزی میراث خطی» اکادمی علوم جمهوری تاجیکستان برگزار گردید.
در این نشست که از سوی «مرکز مطالعات افغانستان و منطقه»، در همکاری با «جمعیت دوستی و روابط فرهنگی تاجیکستان با افغانستان»، برگزار گردیده بود، «دانش‌مندان و صاحب‌نظرانی» از تاجیکستان و افغانستان اشتراک کرده بودند.
سخن‌رانان این نشست روی تاریخ «پیچیده‌ی» افغانستان، زنده‌گی و اندیشه‌های شاه امان‌الله، کارنامه‌های امیر حبیب‌الله کلکانی و رفتارهای محمد نادرشاه و برادران‌اش سخن گفته کرده و تاکید کردند که باید در تاریخ معاصر افغانستان «بازنگری کلی» صورت گرفته و با هدف زدودن «جعل تاریخی»، بر آن‌چه که در نتیجه‌ی «جبر و فشار»، به‌نام تاریخ از قلم‌ها تراویده، «خط بطلان» کشیده شود.
به باور سخن‌رانان ایننشست، راستی این است که امان‌الله خان یک چهره‌ی «پیشرفت‌گرا و میهن‌دوست» بود، اما «بی‌اعتنایی» او نسبت به سنت‌ها و باورهای دینی و مذهبی مردمان افغانستان، زمینه‌ی فروپاشی نظام‌اش را فراهم کرد، از این‌رو او باید برای انجام اصلاحات، در نخست نگرشی بر «سطح آگاهی و آماده‌گی‌های ذهنی و فرهنگی» مردم می‌داشت.
سخن‌رانان این هم‌کاوی هم‌چنان افزودند که در کشاکش «اختلاف‌ها و ناسازگاری‌های» مردم در برابر نظام امانی، کسی‌که این بحران و درگیری‌ها را رهبری و فرمان‌دهی کرده و سرنوشت آینده را به‌نام خودش رقم زد، حبیب‌الله کلکانی بود که به گفته‌ی این‌شمار، «بی‌هیچ وابسته‌گی‌یی» به «امارت» رسید. اشتراک‌کننده‌گان هم‌چنان حبیب‌الله کلکانی را فردی «پاک، بی‌تعصب و میهن‌دوست» عنوان کردند.
از سویی‌هم اشتراک کننده‌گان ایننشست، شعله‌ور شدن جنگ در برابر حبیب‌الله کلکانی را «بیش‌تر» پی‌آمد «عامل‌های خارجی» و «توافق روس‌ها و انگلیس‌ها» دانسته و گفتند که، «مسلح‌سازی و سازوبرگ‌دادنِ» غلام‌نبی چرخی «از سوی روس‌ها» و همین‌گونه نادرشاه و برادران‌اش «از سوی انگلیس‌ها» و آغاز جنگ از شمال و جنوب در برابر امارت «نوپای» حبیب‌الله کلکانی، «روشن‌ترین» دلیلِ این ماجراست.
اشتراک‌کننده‌گان با توجه به مفهوم کلی تاریخ که «مطالعه‌ی گذشته، ارزیابی حال و پیش‌بینی آینده» تعریف شده‌است، افزودند که، لازم است تا سیاست‌پیشه‌گان افغانستان از برگه‌های تاریخ «غم‌بار» شان به‌خوبی درس گرفته و برای پی‌ریزی و ایجاد یک نظام «فراخ و مردمی» و یک کشور «آزاد و سربلند»، در کنار هم قرار گیرند و این‌گونه خود و میهن شان را برای همیشه از دام «نیرنگ‌های» کشورهای دیگر، رهایی بخشند.
از زمان سقوط حکومت پیشین افغانستان به دست طالبان، تاجیکستان گواه برگزاری نشست‌های گوناگونی در باره‌ی افغانستان بوده‌است.
