هنری آلفرد کیسینجر، دیپلمات نامآشنا و پُرحاشیهی امریکایی، دیروز (۲۳ نوامبر ۲۰۲۳) در خانهی خویش در ایالتِ کنتکیت ایالات متحدهی امریکا، در صد سالگی درگذشت.
کیسینجر، که از او بهعنوان «مقتدرترین وزیر خارجهی بعد از جنگ جهانی دوم در امریکا» یاد میشود، کارنامهی حاشیهبرانگیزی داشتهاست، شماری کارنامهی او را بهعنوان یک دیپلمات بزرگ میستایند و عدهای نیز او را سیاستگر بیرحمی میدانند که تاثیری مستقیم بر جنگ امریکا در ویتنام داشتهاست؛ اما یک نکته در میان ستایندگان و نفورانِ کیسینجر مشترک است، اینکه هردو گروه میپذیرند و قبول دارند که او یکی از تاثیرگذارترین چهرههای سیاسی در نیمهی دوم قرن بیستم میلادی در دنیا بودهاست.
کسینیجر که در سال ۱۹۲۳ در آلمان بهدنیا آمده بود – و لهجهی آلمانی تا پایان زندگی در کلامش پیدا بود – بهدلیل نقشآفرینی و تاثیر مهمی که در دههی هفتاد میلادی در تنشزدایی میان واشنگتن و مسکو داشت، برندهی جایزهی صلح نوبل شد.
کیسینجر را میتوان از اصلیترین چهرههای عرصهی «رئال پولیتیک» یا واقعگرایی سیاسی و تاکید بر اصالت عملورزی در عرصهی سیاست دانست. این سیاستگر امریکایی نقشی مهم در آنچه منتقدانِ جریان راست «سیاستزدایی» میخوانند، ایفا کرده بود.
کیسینجر بهدلیل حمایتش از امتداد جنگ امریکا در ویتنام، بههمراه ریچارد نیکسون مورد انتقادهای گسترده قرار گرفتهاست. نهتنها حمایت از جنگ ویتنام بلکه کنشهایی چون حمایت از حملهی امریکا به تیمور شرقی و حمایت او از کودتای ۱۹۷۳ در شیلی، نقاط بحثبرانگیز و جنجالی کارنامهی او دانسته میشوند.
کیسینجر نهتنها در تنشزدایی از رابطهی ایالات متحده با اتحاد جماهیر شوروی، بلکه در عادیسازی رابطهی چین با ایالات متحده نیز نقشی کلیدی را عهدهدار بود. بر اثر تدبیرهای او بود که امکان آن سفرِ مشهور ریچارد نیکسون به پکن پدید آمد. نتیجهی تلاشهای کیسینجر عادی شدنِ روابط چین با امریکا و ظهور چین بهعنوان یک قدرت بزرگ جهانی بود. کیسینجر تا پایان زندگی رابطهی خوب خویش با چین را حفظ کرد و در ماه ژوئیهی سال روان بهقصدِ دیداری با شیجین پینگ، رئیسجمهوری خلق چین، عازم آن کشور شد. سفریکه از او در مقام یک دیپلمات افسانهای استقبال شد. چین همچنین مرگ او را «ضایع بزرگ» خواند.
اینکه کارنامهی کیسینجر تا چهحد برای برقراری صلح و ثبات در آسیا و عادی شدنِ رابطهی ابرقدرتهای جهان موثر بودهاست را باید به داوری تاریخ سپرد. آنچه مقدر است، این است که او سیاستگر تاثیرگذار و از چهرههای کلیدی تاریخ جهان در مقطعِ حساس «جنگ سرد» بودهاست.
تلویزیون دیار، رسانهی مستقر در ایالات متحده است که از سوی شماریاز «خبرنگاران در تبعید» افغانستان پایهگذاری شدهاست. اینرسانه هماکنون روی پایگاههای دیجیتال، رویدادهای افغانستان و جهان را به زبانهای فارسی، پشتو و انگلیسی روایت میکند و در نظر دارد تا بهزودی پخش زندهی اینترنتی و ماهوارهای اش را نیز آغاز کند.