میرشمسالدین ادیب سلطانی پزشک، نویسنده، ریاضیدان و مترجم نامآشنای ایرانی امروز پنجشنبه ۳۰ میزان/مهر و پس از ۹۲ سال زندگی، درگذشت. سلطانی از چند روز بدینسو در بخش مراقبتهای ویژهی بیمارستان ایرانمهرِ تهران بستری بود.
میرشمسالدین ادیب سلطانی در بیستویکم اردیبهشتِ سال ۱۳۱۰ در قلمستان تهران بهدنیا آمد. او زبانهایی چون فرانسه و انگلیسی را در سنین کودکی، بدون آموزگار و با کمک گرفتن از رادیو و کتابهای آموزش خودآموز زبان آموخت. در ۱۳۲۸ وارد دانشکدهی پزشکی دانشگاه تهران شد و دکترای خود را از همین دانشکده دریافت کرد. سپس برای آموزش روانکاوی راهی اروپا شد. ارچند تحصیل روانکای را نیمه رها کرد و وین را بهقصد لندن ترک گفت.
ادیب سلطانی از مهمترین زبانپژوهان و مهندسانِ زبانی فارسی بهشمار میآید. این چهرهی شناختهشده در فضای فکری و فرهنگی حوزهی فارسی زبان به بیشتر زبانهای مهم تمدن غربی همچون یونانی باستان، لاتین، ایتالیایی، آلمانی، فرانسه، روسی و انگلیسی تسلط داشت. این مترجم نامور در کنار زبانهای مهم اروپایی به زبانهایی همچون عربی، عبری، ارمنی، اوستایی و پهلوی نیز مسلط بود.
مهمترین بخش کارنامهی فکری ادیب سلطانی را ترجمههای او تشکیل میدهند؛ برگردانهای مهم او را میتوان برگردانِ منطق ارسطو از اصل متن یونانی باستان، برگردانِ سنجش خرد نابِ کانت از اصل متن آلمانی، برگردانِ رسالهی منطقی فلسفی ویتگنشتاین و برگردانِ سوگنمایشِ مشهوری هملت از ویلیام شکسپیر دانست.
او در این برگردانها شیوهی خاصی را پی گرفتهاست که برای ناآشنایان با کار او، ممکن نامفهوم و مقرمط بهنظر برسد؛ چنانچه سلطانی در گاهِ نیاز، دست به ابداع شمار زیادی واژههای فارسی زدهاست. منتقدان برگردانهای او به فارسی را «وفادار به متن» اما «غیرقابل فهم» میخوانند.
پژوهشهای او در مورد شیوهی خط فارسی و چگونگی نوشتار در این زبان، در شمار مهمترین پژوهشهای زبانشناسانه در مورد زبان فارسیاست.
گفتنیست که ادیب سلطانی در جوانی عضویت حزب تودهی ایران را داشت و در دهههای پسین زندگی نیز از اندیشیدن در باب اندیشهی چپ فارغ نگشت و کتابی در مورد آیندهی چپ به انگلیسی نوشت.
این چهرهی مهم و تاثیرگذار فرهنگی، صبح روزِ پنجشنبه و در بیستمین روز مهرماه، در تهران درگذشت.
تلویزیون دیار، رسانهی مستقر در ایالات متحده است که از سوی شماریاز «خبرنگاران در تبعید» افغانستان پایهگذاری شدهاست. اینرسانه هماکنون روی پایگاههای دیجیتال، رویدادهای افغانستان و جهان را به زبانهای فارسی، پشتو و انگلیسی روایت میکند و در نظر دارد تا بهزودی پخش زندهی اینترنتی و ماهوارهای اش را نیز آغاز کند.