احمدالله متقی، رییس اطلاعات و فرهنگ طالبان در هرات، امروز (پنج‌شنبه، 26 سرطان)، اعلام کرد که از اول سرطان تا کنون، 621 هزار و 500 تن از مهاجران افغانستان از مرز اسلام قلعه وارد کشور شده‌اند.
این در حالی‌ست که مرز پل ابریشم در نیمروز نیز روزانه گواه بازگشت هزاران مهاجر می‌باشد.
او گفت که برای «تمامی» خانواده‌های بازگشت‌کننده خدماتی چون توزیع پول نقد و خوراک، و حمل‌ونقل ارائه شده است و این روند همچنان ادامه دارد. با این حال، منابع می‌گویند که طالبان در رسیدگی به امور بازگشت‌کنندگان، آن‌چنان که ادعا می‌کند، موفق نبوده است.
بر بنیاد آمار ارائه‌شده از سوی نادر یاراحمدی، رییس مرکز امور اتباع و مهاجران خارجی وزارت داخله‌ی ایران در ماه حمل 1404، نزدیک به شش میلیون و 100 هزار مهاجر افغانستان در ایران حضور داشتند. با این حساب، تا کنون 10 درصد از مهاجران افغانستان در ظرف کمتر از یک ماه به کشور بازگردانده شده‌اند.
افرادی که از ایران بازگردانده می‌شوند، حکایت‌های گوناگونی از رفتار مسئولان ایرانی دارند. بشیر، یک‌تن از بازگشت‌کنندگان گفت که در تهران از سوی پولیس ایران بازداشت شد و دو روز در بند نگه داشته شد.
او گفت که در این جریان، مورد «اخاذی و ضرب‌وشتم» قرار گرفته است. بشیر افزود: «اول ۱۰ میلیون تومان (حدود ۲۰۰ دلار) از من گرفتند. بعد در بازداشت‌گاه مجبورم کردند [۵۰ دلار] دیگر هم بدهم. در بازداشت‌گاه هیچ خوراک و آبی به ما ندادند. حدود ۲۰۰ تن بودیم – ما را می‌زدند و شکنجه می‌کردند.»
این در حالی‌ست که مقام‌های ایرانی اخراج مهاجران افغانستان را «مطالبه‌ی عمومی» می‌خوانند و می‌گویند که تلاش دارند کرامت افراد حفظ شود.
موج اخراج‌ها با ادعاهایی از سوی برخی در ایران شدت گرفته که مدعی‌اند مهاجران افغانستان در جریان جنگ 12 روزه، برای اسرائیل جاسوسی کرده‌اند. اما منتقدان، مقام‌های ایرانی را متهم می‌کنند که با استفاده‌ی ابزاری از این اتهامات اثبات‌نشده، در پی پاک‌سازی کارگران بدون‌مدرکی هستند که بخش بزرگی از اقتصاد غیررسمی ایران را تشکیل می‌دهند.
ریچارد بنت، گزارش‌گر ویژه‌ی سازمان ملل متحد در امور حقوق بشر افغانستان ضمن نکوهش این اقدامات، نوشت: «صدها شهروند افغانستان و اقلیت‌های قومی و مذهبی در ایران به اتهام جاسوسی بازداشت شده‌اند. همچنین گزارش‌هایی از تحریک به تبعیض و خشونت در رسانه‌ها وجود دارند؛ فضایی که مردم افغانستان و اقلیت‌ها به‌عنوان خائن نامیده می‌شوند و از زبان غیرانسانی درباره‌ی آنان استفاده می‌شود.»
دولت ایران از این اخراج‌ها به‌عنوان مسئله‌ای مرتبط با امنیت ملی دفاع کرده است.
