همزمان با افزایش روزافزون «سرکوب» زنان و دختران از سوی طالبان، سازمان دیدبان حقوق بشر خواستار گنجاندن آپارتاید جنسیتی به‌عنوان جنایت جهانی علیه بشریت در حقوق بین‌الملل شد.
این در خواست همزمان با آن مطرح می‌شود که کشورهای عضو سازمان ملل متحد در حال کار روی مواضع خود در مورد معاهده‌ای تازه برای پیش‌گیری و مجازات جنایت‌های علیه بشریت هستند.
برخی کشورها و مدافعان حقوق بشر، به‌طور ویژه از افزودن آپارتاید جنسیتی به‌عنوان جنایت علیه بشریت پشتیبانی می‌کنند. به گفته‌ی دیدبان حقوق بشر، این پیشنهاد فرصت منحصر‌به‌فردی فراهم می‌کند تا خلاء موجود در حقوق بین‌الملل در زمینه‌ی حفاظت از حقوق و جان زنان و دختران پر شود.
ماکارنا ساعِس مدیر اجرایی بخش حقوق زنان در سازمان دیدبان حقوق بشر، استیسی‌لی مانوئل و هدر بار معاون، معاونان این بخش در نوشته‌ای که امروز در وب‌سایت «جست سکیوریتی» منتشر شد، گفتند که از دوره‌ی نخست حاکمیت طالبان در افغانستان، شماری از مدافعان حقوق زنان از این اصطلاح برای توصیف نقض حقوق بشر توسط طالبان استفاده می‌کردند.
در سال 1999، عبدالفتاح عمور، گزارش‌گر ویژه‌ی ملل متحد در زمینه‌ی آزادی دین و عقیده، ضمن تایید این موضوع، نوشته بود که طالبان در واقع «نظامی از آپارتاید را علیه زنان برقرار کرده است.»
ریچارد بنت، گزارش‌گر ویژه‌ی ملل متحد در امور حقوق بشر افغانستان نیز در سپتامبر 2024 در گزارش خود به شورای حقوق بشر این سازمان هشدار دارد که «نظام نهادینه‌شده‌ی تبعیض، جداسازی و سرکوب جنسی و جنسیتی طالبان که جنایت علیه بشریت است، تقریباً تمام مردم کشور را تحت تاثیر قرار داده است.» او گفت اگر به این مساله رسیدگی نشود، پیامدهایش نسل‌های آینده را تهدید می‌کند.
اعضای ارشد دیدبان حقوق بشر نوشتند که در حال حاضر، افغانستان گواه وخیم‌ترین بحران حقوق زنان در جهان است. به گفته‌ی آن‌ها طالبان محدودیت‌های فراگیر و نظام‌مندی علیه این قشر اعمال کرده، موضوعی که ضرورت تقویت حفاظت‌های بین‌المللی را برجسته می‌کند.
در نشست «کمیته‌ی مقدمات» که در جنوری 2026 برگزار می‌شود، زمینه‌ی اصلاحات و گفت‌وگوهای کاملی درباره‌ی پیش‌نویس این معاهده‌ی تازه را فراهم می‌کند. از این‌رو تلاش‌ها برای افزودن آپارتاید جنسیتی به‌عنوان جنایت علیه بشریت نیز افزایش یافته‌اند. تا کنون کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل، مدیر اجرایی نهاد زنان این سازمان و کمیته‌ی کنوانسیون رفع همه‌ی اشکال تبعیض علیه زنان (سیداو) از این موضوع پشتیبانی کرده‌اند.
واژه‌ی «آپارتاید» ریشه در افریقای جنوبی دارد. این کشور جایی بوده که حکومت‌های استعمارگر سفیدپوست، نظامی از جداسازی و سرکوب نژادی را با خشونت اعمال کردند. سیاست‌های این حاکمان افراد را در محل زندگی، کار، آموزش و غیره از هم جدا نگه می‌داشت.
واکنش جهانی به این وضع، در سال ۱۹۷۳ به تصویب «کنوانسیون بین‌المللی سرکوب و مجازات جنایت آپارتاید» انجامید که آپارتاید را جنایتی جهانی و فراگیر علیه بشریت تعریف کرد. در سال ۱۹۹۴، نظام آپارتاید به‌طور رسمی در افریقای جنوبی برچیده شد، اما نابرابری‌های عمیقی که در آن دوره ایجاد شده بود، همچنان آثار مخرب خود را باقی گذاشته‌اند.
اساس‌نامه‌ی رُم – سند تاسیس دادگاه بین‌المللی کیفری – نیز آپارتاید را جنایتی علیه بشریت شناخته است.
