سراجالدین حقانی، سرپرست وزارت داخلهی طالبان، از رفتار دولت ایران با مهاجران افغانستان بهشدت انتقاد کرد و آن را «ناسنجیده و خلاف تمامی نورمها» خواند. او گفت که انتظار میرفت جمهوری اسلامی ایران بهعنوان یک کشور «مسلمان، همسایه و برادر»، با مهاجران افغانستان با عزت و احترام برخورد کند، نه با شیوههایی که باعث تحقیر آنان شود.
او گفت: «آرزو و تمنای همهی ما این بود که ایران بر اساس اصول اسلامی و به عنوان یک کشور همسایهی برادر، بر اساس نورمها این کار را انجام میداد. ما مهاجران را با عزت به وطن بازمیگرداندیم. اما به ایران مناسب بود که وقتی در سختی بر روی مهاجران آغوش باز کرده بود، در آسانی هم درست همین کار را میکرد.»
این سخنان در حالی بیان میشود که طی هفتههای پسین، ایران موج گستردهی اخراج مهاجران افغانستان را تشدید کرده است؛ اقدامی که با واکنشهای متفاوتی در داخل افغانستان روبهرو بوده است. با وجود انتقادها، تهران این روند را بخشی از سیاستهای داخلی و در راستای امنیت ملیاش عنوان کرده است.
حقانی در ادامه، تصمیم دولت ایران را نهتنها برخلاف آموزههای اسلامی، بلکه در تعارض با اصول انسانی دانست و گفت: «بدبختانه، تصمیم ناسنجیدهای که در بارهی مهاجران افغانستان اجرا کردند، مناسب نبود؛ نه بر اساس اصول اسلامی، نه اصول دنیوی و خلاف همه نورمها بود.»
حقانی همچنین خطاب به مهاجران گفت: «به مهاجران میگویم که نظامی دارید که شما را با طریقهی نامشروع بیعزت نمیکند، در سراسر کشور در خدمت شما است. درست است که تکلیف است، اما تکلیف عزت است، به این معنا که به خانهی خود آمدهاید.»
این در حالی است که گزارشهای میدانی نشان میدهند بسیاری از مهاجران بازگشته با مشکلاتی نظیر نبود سرپناه، بیکاری، نبود کمکهای فوری و خدمات اولیه مواجهاند. بسیاری از نهادهای کمکرسان نیز بهدلیل محدودیت بودجه و شرایط سخت اقتصادی قادر به پاسخگویی به همهی نیازها نیستند.
حقانی در این سخنرانی تلاش کرد تصویری مثبت از وضعیت مهاجران بازگشته ارائه دهد، اما تناقض میان این تصویر رسمی و واقعیت زندگی هزاران بازگشته، همچنان بهعنوان یکی از چالشهای جدی در برابر حاکمیت طالبان باقیمانده است.