درست چند ساعت پس از بزرگترین حملهی هوایی اوکراین بالای روسیه، مقامهای امریکایی و اوکراینی در جده مذاکراتی را برای پایان دادن به این جنگ آغاز کردند. هدف این مذاکرات، یافتن مسیری به سوی صلح گفته شده، در حالی که تنشها میان کییف و متحد اصلیاش، ایالات متحده، پس از دگرگونیهای اساسی در سیاست واشنگتن نسبت به جنگ اوکراین، افزایش یافتهاند و انتظار میرود تا اوکراین «برای دست یافتن به صلح چیزی را از دست دهد.»
ولودیمیر زلنسکی رییسجمهوری اوکراین، در این نشست حضور ندارد و هیات اوکراینی توسط آندری یرماک، دستیار ارشد او، رهبری میشود. از سوی امریکا، مارکو روبیو، وزیر امور خارجه، و مایک والتز، مشاور امنیت ملی، در این مذاکرات شرکت دارند.
مارکو روبیو پیش از این نشست به خبرنگاران گفت که هدف این مذاکرات، درک موضع اوکراین و ارزیابی میزان آمادگی کییف برای «دادن امتیاز به منظور دستیابی به صلح است.» او تاکید کرد: «بدون امتیاز از هر دو طرف، آتشبس و پایان جنگ ممکن نخواهد بود.»
زلنسکی، یک روز پیش از این مذاکرات، در دیدار با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، پیشنهاد یک آتشبس اولیه در هوا و دریا را با روسیه مطرح کرده است و انتظار میرود که این پیشنهاد همچنان در این مذاکرات مورد بحث باشد.
این نشست در حالی برگزار میشود که ایالات متحده، پس از بازگشت ترمپ به کاخ سفید، رویکرد خود را نسبت به این جنگ تغییر داده و فشار بر کییف افزایش یافتهاست. واشنگتن کمکهای نظامی به اوکراین را متوقف کرده و اشتراک اطلاعات با این کشور را به حالت تعلیق درآورده است.
از سوی دیگر، «تنش لفظی» پسین میان زلنسکی و ترمپ، امضای یک قرارداد دوجانبهی مواد معدنی را بلاتکلیف گذاشت و تلاش اوکراین برای کسب تضمینهای امنیتی از امریکا را با چالش مواجه کرد.
ترمپ این قرارداد را «کلید ادامهی حمایت امریکا و جبران میلیاردها دالر کمک نظامی پیشین به اوکراین میداند» و آن را در دستور کار مذاکرات جده قرار داده است.
در همین حال، استیف ویتکاف، فرستادهی ویژهی ترمپ برای خاورمیانه که اکنون در دیپلماسی اوکراین نیز نقش دارد، ابراز امیدواری کرده که قرارداد مواد معدنی میان امریکا و اوکراین به زودی امضا شود.
در صحنهی نظامی، روسیه همچنان حدود یکپنجم از خاک اوکراین، شامل کریمه که در سال ۲۰۱۴ ضمیمه کرد، را تحت کنترل دارد و نیروهایش در منطقه دونتسک در شرق اوکراین پیشروی میکنند.
همزمان، نشانههایی از تلاش برای بهبود روابط میان واشنگتن و مسکو دیده میشود. اخیراً ویتکاف به فاکسنیوز گفت که زلنسکی به ترمپ نامهی «معذرتخواهی» نوشتهاست.
این مذاکرات در حالی برگزار میشود که زلنسکی تلاش میکند نشان دهد در راستای هدف ترمپ برای پایان سریع جنگ گام برمیدارد؛ در حالی که ربیسجمهوری امریکا پیشتر او را به عدم آمادگی برای صلح متهم کردهاست.
مذاکرات جده میتواند نقطهی عطفی در این جنگ سهساله و روابط پیچیده میان امریکا و اوکراین باشد.