امرالله صالح، معاون پیشین ریاست‌جمهوری افغانستان، در نوشته‌ای به بررسی وضعیت کنونی پیمان ناتو پرداخته و با استناد به گفت‌وگویی که در اگست ۲۰۲۱ و یازده روز پیش از سقوط کابل، با استفانو پونته‌کوروو، نماینده‌ی ارشد ملکی پیشین این پیمان در کابل داشته، از آینده‌ی این اتحاد نظامی نگرانی کرده‌است.
صالح در این نوشته با اشاره به توافق دوحه، بر این باور است که پیامدهای این توافق و تصمیمات متعاقب آن همچنان در حال شکل‌دهی به آینده‌ی ناتو در جهان اند.
گفت‌وگو با پونته‌کوروو در آستانه‌ی سقوط کابل
صالح در این نوشته به دیدار خود با استفانو پونته‌کوروو در تاریخ ۴ اگست ۲۰۲۱، تنها یازده روز پیش از سقوط کابل به دست طالبان، اشاره می‌کند. او در این ملاقات به پونته‌کوروو گفته بود: «آقای سفیر، توافق دوحه به‌وضوح، فروش افغانستان به طالبان بود، یک کودتای تحت حمایت ناتو، قطر و پاکستان. این خطرناک است. به نظر شما پیامدهای این اشتباه راهبردی چیست؟»
بر بنیاد این نوشته، پونته‌کوروو در پاسخ، گفته: «ببینید، اگر ما به شما خیانت کنیم، این می‌تواند به فروپاشی ناتو منجر شود. ممکن است آغاز پایان ناتو باشد.»
به گفته‌ی صالح، این ارزیابی «تکان‌دهنده» نتوانست مانع تصمیم دولت جو بایدن و تیم او برای آنچه صالح «خیانت» و «دروغ‌گویی به جهان» می‌خواند، شود. او همچنین به زلمی خلیل‌زاد، نماینده‌ی ویژه‌ی پیشین امریکا در امور صلح افغانستان، تاخته و او را به سودجویی از «فروش دروغ‌هایش» متهم کرده است.
ناتو در آستانه‌ی فروپاشی؟
صالح در نوشته‌ی خود با اشاره به تحولات پسین، از جمله برگزاری نشست لندن بدون حضور ایالات متحده، پرسش‌هایی را مطرح می‌کند: «آیا ناتو به سمت فروپاشی پیش می‌رود، یا حتی جنگ داخلی؟» او تلویحاً می‌گوید که معتقد است پیش‌بینی پونته‌کوروو درباره‌ی آغاز پایان ناتو در حال تحقق است. نشست لندن، که به میزبانی کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، و با حضور رهبران اروپایی برگزار شد، اما بدون مشارکت امریکا، از نظر او نشانه‌ای از «شکافی جدی» در این اتحاد است. صالح این رویداد را شاهدی بر «لرزان بودن اتحادهای کنونی» می‌داند و اظهارات پونته‌کوروو را بیش از پیش مرتبط با وضعیت امروز می‌بیند.
کاهش نقش بروکسل: آیا مرکزیت ناتو در حال جابه‌جایی است؟
یکی دیگر از موضوعات این نوشته‌ی صالح، اشاره به «سکوت مرموز» بروکسل، مقر اصلی ناتو، است. او می‌نویسد: «بروکسل به‌طرز مرموزی ساکت است، شاید هم به‌طور فزاینده‌ای در حال بی‌ارزش شدن.» به گفته‌ی صالح، انتقال نشست‌های کلیدی از بروکسل به پاریس و اکنون لندن می‌تواند نشانه‌ای از افول جایگاه این شهر به‌عنوان قلب تصمیم‌گیری ناتو باشد. این ادعا در حالی مطرح می‌شود که برخی تحلیل‌گران نیز از تغییر در پویایی‌های قدرت درون ناتو سخن می‌گویند، به‌ویژه پس از روی کار آمدن دولت دانلد ترمپ در امریکا و سیاست‌های او در قبال این سازمان.
زمینه‌ی تاریخی و تحلیل کارشناسان
این اظهارات صالح در شرایطی مطرح می‌شوند که ناتو در سال‌های پسین با چالش‌های متعددی روبه‌رو بوده است. خروج آشوب‌زده از افغانستان در اگست ۲۰۲۱، جنگ اوکراین، و تنش‌های فزاینده میان امریکا و برخی اعضای اروپایی ناتو، از جمله عواملی هستند که این سازمان را تحت فشار قرار داده‌اند. کارشناسان معتقدند که فقدان هماهنگی در سیاست‌گذاری و کاهش اعتماد میان اعضا می‌تواند به تضعیف این اتحاد منجر شود. برگزاری نشست‌هایی خارج از چارچوب سنتی بروکسل نیز به گمانه‌زنی‌ها درباره تغییر در ساختار قدرت ناتو دامن زده است.
