به گزارش نشریه‌ی دیپلمات، طالبان که پیش‌تر با «سرکوب» توانسته بود کشت تریاک در افغانستان را کاهش دهد، اکنون در مواجهه با بحران اقتصادی و توقف کمک‌های بشردوستانه از سوی امریکا، از «شدت اجرای این ممنوعیت کاسته» و در برابر کشت آن سیاست «نرم‌تری» را در پیش گرفته‌است.
این نشریه تاکید کرده که، «دوران خوشی‌ها» نمی‌تواند برای همیشه ادامه داشته باشد، به ویژه زمانی که دستاوردها «به زور» مدیریت شوند.
به گفته‌ی این نشریه، این «دستاورد» اکنون تحت فشار قرار گرفته است. زیرا اداره‌ی ترمپ کمک‌های بشردوستانه به برخی از بدترین بحران‌های بشری جهان، از جمله افغانستان، سوریه، اوکراین، سودان و میانمار را متوقف کرد. چیزی که بر بنیاد این نوشته، می‌تواند باعث ناامیدی بیشتر کشاورزان افغانستان، از جمله کشاورزان کوچک خشخاش شود. در کنار آن به گفته‌ی این نشریه، زمانی‌که ذخایر به پایان برسد، حتی کشاورزان بزرگ و قاچاقچیان مواد مخدر نیز ممکن است به کشت خشخاش بازگردند.
دیپلومات افزوده که با وجود کاهش کشت 95 درصدی کشت تریاک در افغانستان در سال 2023، طالبان از اواخر این سال، رویکرد «نرم‌تری» نسبت به کشاورزان کوچک و همچنین افرادی که تریاک را در بازارهای آزاد می‌فروشند، اتخاذ کرده‌است. از همین‌رو در سال 2024، بر بنیاد گزارش «دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرم سازمان ملل- یو‌ان‌او‌دی‌سی»، کشت تریاک در این کشور مجدداً حدود 19 درصد افزایش یافت. در همین حال، مرکز تولید آن نیز از مناطق سنتی کشت مواد مخدر در جنوب‌غرب کشور، به شمال‌شرق، در همسایه‌گی تاجیکستان، منتقل شد.
این گزارشِ ملل متحد همچنان نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۴ در چندین ولایت افغانستان تریاک کاشته شده‌است. این ولایت‌ها شامل قندهار، جایی که رهبر طالبان ممنوعیت کشت تریاک را صادر کرده بود و سه ولایت هم‌جوار آن، هلمند، ارزگان و زابل می‌شوند. تریاک همچنان در ولایت‌های بدخشان و تخار که با تاجیکستان هم‌مرز استند، و بلخ، فاریاب، جوزجان و بادغیس که با ترکمنستان هم‌مرز استند، نیز کشت می‌شود.
این نشریه به نقل از برخی محققان نوشته که خریدوفروش مواد مخدر نیز به صورت عادی در بازارهای این کشور ادامه دارد و تریاک در کنار مواد خوراکی به فروش می‌رسد.
به گفته‌ی این نشریه، ترس از کمبود و نگرانی در مورد کاهش عرضه همچنان باعث شده که «تقاضای فراوانی» برای خرید مواد مخدر ایجاد شود و قیمت متوسط هر کیلوگرم تریاک از 100 دالر پیش از این ممنوعیت، به 730 دالر در نیمه‌ی نخست سال 2024 برسد. به این معنا که حتی با کاهش هفت‌برابری در کشت خشخاش، اقتصاد مواد مخدر عملاً در سطح قبل از سال 2022 باقی خواهد ماند.
این نشریه همچنین افزوده که گزارش‌هایی حاکی از ورود طالبان به تولید مواد مخدر کیمیایی، از جمله «امفتامین»، است. ماده‌ای که در آزمایشگاه‌ها تولید می‌شود و برخلاف تریاک از طریق ماهواره قابل ره‌گیری نیست. چیزی که به گفته‌ی این نشریه باعث حفظ وضعیت مالی این گروه می‌شود.
تحلیل‌گران بر این باورند که طالبان در تلاش است تا با استفاده از «سیاستی دوگانه»، هم در سطح جهانی به‌عنوان گروهی که در مبارزه با مواد مخدر «موفق» بوده، شناخته شود و هم در داخل افغانستان از درگیری با کشاورزان و شبکه‌های قاچاق «پرهیز» کند. با این حال، مشخص نیست که طالبان در شرایط بحران اقتصادی، قطع کمک‌های بشردوستانه از سوی ایالات متحده و افزایش هفت‌برابری قیمت مواد مخدر، قادر خواهد بود از بازگشت به کشت تریاک جلوگیری کند یا اینکه برای بقا و تامین مالی حاکمیت خود، دوباره به کشت گسترده‌ی آن روی خواهد آورد.
