طالبان بازگشته در ۲۰۲۱ با طالبان رخت بربسته در ۲۰۰۱ تفاوت‌های جدی و جوهری‌ای ندارند. از اعدام‌های صحرایی تا تداوم حکم سنگسار و بستن مکتب‌های دختران، همگان تحقق همان کابوس‌هایی هستند که مردم افغانستان در آستانه‌ی بازگشت طالبان به قدرت از آن می‌هراسیدند. اما با وجود تغییر نکردن «اهداف» رژیم طالبان، وسیله‌های این رژیم برای تحکیم و تحمیل باورهای این گروه در موردی تغییر کرده است. یکی از وسیله‌هایی که طالبان – برخلاف توقعی که از این گروه می‌رفت – نه تنها آن را «نابود» نکرده‌اند بلکه از وجود و تکثر آن تاکنون استقبال هم می‌کنند رسانه‌های اجتماعی است؛ رسانه‌هایی چون یوتیوب. یک یوتیوبر در کابل که نخواست نامش آورده شود به دیار می‌گوید که مقامات طالبان مکرراُ از یوتیوبران دعوت کرده و به آنان دستورات طبق میل طالبان را گوشزد می‌کند. دلیل این علاقه و گرویدن طالبان به رسانه‌های اجتماعی چیست؟
براساس یک گزارش منتشرشده از سوی روزنامه‌ی اطلاعات روز در ۲۰۲۳۷ طالبان به هرکسی که محتوای تبلیغاتی برای این گروه در شبکه‌های اجتماعی تولید کند، ماهانه مبلغ ده هزار افغانستان تنخواه تعیین می‌کند. اگرچه مجاهد این اطلاعات را نادرست خوانده و تکذیب کرده است اما یکی از یوتیوبران مشغول کار در کابل حمایت مالی و در اختیار گذاشته شدن امکانات دولتی را برای تولید محتوای باب میل طالبان به دیار تایید می‌کند.
نکته‌ی نخستی که در این مورد باید دانست این است که برخلاف ظاهر امر که مقامات و سربازان رژیم طالبان همگان مردانی اکثراً پشتون و اهل دین و دیانت و «ملا» هستند و در نگاه و دیدگاه تفاوتی ندارند؛ این گروه به شدت متکثر و برساخته از ملیشه‌هایی است که تفاوت‌هایی جدی در نحوه‌ی نگرش و تفسیر از احکام دینی دارند. جناح سنتی و اصول‌گرای طالبان – کسانی چون سرپرست وزارت مخابرات این گروه – به صراحت از قصد این گروه برای بستن رسانه‌های اجتماعی سخن گفته‌اند؛ حتا شایعاتی در مورد امکان مسدود شدن استفاده‌ی آزاد از اینترنت از سوی طالبان نیز مطرح شده و به گوش رسیده است. اما جناح «جوان‌تر» و به‌اصطلاح «میانه‌روتر» طالبان برخلاف سنتی‌ها که می‌خواهند مشکل را با شکستن گوشی‌ها و آنتن‌های اینترنت حل کنند؛ سعی دارند که از این رسانه‌ها به عنوان یک بازوی تبلیغاتی برای رژیم طالبان استفاده کنند.
یوتیوبرها براساس هدایت وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان اجازه‌ی استفاده از موسیقی در ویدیوهای خود را ندارند، آنان نمی‌توانند که که به رژیم حاکم «طالبان» خطاب کنند و یا باید رژیم سرپرست و یا امارت اسلامی را استفاده کنند و تمامی کانال‌های مهم و پُربیننده‌ی یوتیوب تحت نظارت ناظران رژیم طالبان قرار دارند. طالبان یوتیوبرها را به صورت مستقیم دستور می‌دهند که از مردم در سطح شهر چه بپرسند و کدام محتوا برای این رژیم سودآور و هم‌راستا با تصویری خواهد بود که طالبان می‌خواهند از نظام خود ارائه دهند.
البته این علاقه‌مندی تبلیغاتی و وسیله‌ای دو طرفه نیست و براساس گزارش نیویارک تایمز واتسپ و یوتیوب می‌گویند که در صورت این‌که متوجه شوند حسابی در این رسانه‌ها مربوط به مقامات یا سربازان رژیم طالبان است آن حساب را خواهند بست. این تحریم رسانه‌های اجتماعی را می‌توان دلیل دگری برای مسدود نشدن فعالیت رسانه‌ای فردی از سوی یوتیوبرها، بلاگران و تولیدکنندگان محتوای اینترنتی دانست؛ این افراد فعالیت می‌توانند چون طالبان نمی‌توانند از نشانی دولت فعالیت رسانه‌ای کنند.
علاقه‌مندی و جنگ تبلیغاتی طالبان را که حتا قبل از به قدرت رسیدن این گروه نیز آغاز شده بود نمی‌توان در یوتیوب و یوتیوبرهایی که به دستور طالبان کار می‌کنند خلاصه کرد، این گروه در جست‌وجوی مشروعیت داخلی و خارجی و ثابت کردن این‌که حمایت گسترده‌ی مردم افغانستان را داراست، یک تشکیل مجازی حامی اسلام‌گرایی افراطی در رسانه‌ی اجتماعی ایکس نیز ایجاد کرده است. حساب‌هایی مستعار که یگانه کار آنان تایید رفتار طالبان و سخن گفتن از آبادی و گل‌وبلبل بودن اوضاع داخل کشور است.
پاسخ این‌که طالبان در زمینه‌ی بهره‌وری ابزاری از رسانه‌های اجتماعی چقدر موفق بودند را به سختی می‌توان «موفقانه» و کامیاب خواند. اگرچه این رژیم حداکثر تلاش را کرده است که افغانستان را سرزمینی آرام و خوشحال و رو به آبادی نشان بدهد؛ اما واقعیت‌های تلخ حاکمیت این گروه بیشتر از آن است که بتوان با چنین تبلیغاتی بر آن خاک پاشید.
